'Waardigheid is niet in tijd of zorgkosten uit te drukken'

23 december 2014

Mobiliteit is als een vliegwiel. Als je stopt met bewegen, komen de raderen tot stilstand en houdt alles op. Volgens Nico Knibbe van LOCOmotion kunnen zorgverleners het verschil maken door cliënten in beweging te houden. Hoe? “Met enorm veel kleine handelingen in de dagelijkse praktijk. Maar het begint allemaal met een andere basishouding.”

Zorgen met je handen op je rug. We weten onmiddellijk wat ermee bedoeld wordt, maar het ook daadwerkelijk doen, is in de praktijk niet altijd eenvoudig. “Terwijl het zo ontzettend belangrijk is”, stelt Nico. “Voor jezelf om de werklast te verlagen, maar natuurlijk ook voor het welbevinden van de cliënt. En juist omdat het in zo veel dagelijkse handelingen zit, kan een zorgverlener het verschil maken.”

Nico waarschuwt vooral niet te wachten op beleidsmakers, protocollen of directies. “Want wat iemand vandaag nog kan, is hij morgen wellicht verleerd. Meer laten bewegen zit in kleine dingen. Laat de cliënt zelf tandenpoetsen, zichzelf wassen, zelf de voeten op de steunen van de rolstoel zetten, koffie zetten en opstaan. We hebben snel de neiging de cliënt omhoog te trekken bij het opstaan. ‘Helpen’ heet dat. Maar hoe harder jij helpt, hoe minder de cliënt zelf zal doen. Geef iemand de tijd en de rust om zoveel mogelijk zelf te doen.”

Waardigheid teruggeven aan patiënten
Nico geeft workshops waarin hij zorgverleners laat brainstormen over hoe zij hun cliënten zo veel mogelijk zelf kunnen laten “Mobiliteit is als een vliegwiel. Als je stopt met bewegen, komen de raderen tot stilstand en houdt alles op.” Volgens Nico Knibbe van LOCOmotion kunnen zorgverleners het verschil maken door cliënten in beweging te houden. Hoe? “Met enorm veel kleine handelingen in de dagelijkse praktijk. Maar het begint allemaal met een andere basishouding.” doen. “Vaak word ik dan verrast. Zoals bij dat verhaal over een man die bijna de hele dag in zijn stoel zat en nogal eens te laat bij het toilet aankwam. Hij was slecht aanspreekbaar en maakte een angstige indruk. Mijn cursisten zijn echt op onderzoek uitgegaan; waarom was deze man zo angstig? Toen bleek dat hij vooral bang was om te vallen omdat de afstand tot de volgende tafel of stoel voor hem te groot was. Toen ze dit met een soort parcours hadden opgelost, durfde de man zelf weer naar de wc te gaan.” Het loont dus om naar oplossingen te zoeken, wil hij maar gezegd hebben. “Maak eens een pas op de plaats. Natuurlijk kost het tijd om te onderzoeken waarom deze man zo angstig is, maar je kunt er ook veel tijd mee winnen en vooral veel ellende mee voorkomen. Nu heeft de man minder verschoningen nodig en straks hoeft hij niet in een tillift omdat de inactiviteit hem nog minder mobiel heeft gemaakt. En belangrijker: je geeft deze man zijn waardigheid terug. Dat is niet in tijd of zorgkosten uit te drukken.”

Troost waar zelfredzaamheid ophoudt
Nico erkent dat het soms lastig balanceren is. “Je werkt niet voor niets in de zorg. Dan zit het zorgen in je bloed. Tegelijkertijd roepen we dat de zelfredzaamheid van cliënten bevorderd moet worden, en dat je moet zorgen ‘door op je handen te zitten’. En ik maak het nog lastiger. Want er zit ook een grens aan het stimuleren van de zelfredzaamheid. Bijna iedereen herkent die grens, als je maar goed kijkt. Op zo’n moment is troost het belangrijkste. Dan schud je die kussens eens extra op en geef je dat kopje koffie in de handen. Ook als je weet dat iemand dat best zelf kan. Dan houdt zelfredzaamheid op en begint troost.”

8 tips voor meer zelfredzaamheid

1. Blijf alert op ‘onnodig overnemen’; wees je bewust dat dit meestal ‘vanzelf’ gaat. Zorg dat je basishouding verandert.
2. Zoek samen met collega’s of familie naar mogelijkheden om de zelfredzaamheid te bevorderen. Samen zie je meer. De zelfredzaamheidsradar is hierbij een handig hulpmiddel.
3. Help niet te snel; met iets meer tijd en rust kan de cliënt wellicht wel zelf opstaan. Werk eventueel even in een andere ruimte om iemand zo de tijd te geven.
4. Geef –hoe klein ook– een stukje regie terug. Laat bijvoorbeeld iemand zelf de knop van de tillift bedienen.
5. Bespreek het onderwerp ‘zelfredzaamheid’ met familie. Waarom is dit zo belangrijk?
6. Soms ‘verleid’ je mensen met een handeling. Hou die tandenborstel voor de mond of leg het washandje in de hand. Of geef een zacht tikje in de knieholte. Het lichaam reageert soms beter dan het hoofd.
7. Ga niet in discussie, dwing cliënten niet.
8. Meer inspiratie nodig? Kijk eens op www.freelearing.nl

Bron: Arena Magazine