Muzikaal communiceren in de zorg voor mensen met dementie

9 januari 2020

Mensen met dementie kunnen tot in een vergevorderd stadium van de ziekte bereikt worden door hen te prikkelen met muziek. Muziek kan mensen prikkelen, activeren en hen helpen te ontspannen. Zorgprofessionals hebben zo een uniek 'instrument' in handen om te communiceren en in contact te komen met hun bewoners.

Muziek als activiteit voor mensen met dementie
Bij een gevorderde vorm van dementie kan het steeds moeilijker worden om met de bewoner in contact te komen. Allerlei hersenfuncties zijn immers aangetast: het begrip, het communiceren met woorden, het geheugen... . Maar hoe maak je dan toch nog muzikaal contact?

Muziek kan op allerlei manieren worden ingezet om actief te zijn met een persoon met dementie.

• Zingen, zowel samen zingen als voor iemand zingen.
• Bewust inzetten van je stem.
• Dansen en meebewegen op muziek.
• Musiceren al is het maar meeklappen op de maat.
• Samen luisteren naar muziek en teksten van de eerste regels van een bekend schoolliedje aanvullen.
• Een muziek-dvd met oude liedjes bekijken.
• Meedoen aan een muziekquiz.
• Muziekinstrumenten bekijken, betasten, de trilling ervan voelen als iemand er zijn hand op legt...
• etc...

Kortom: muzikaal communiceren kan op allerlei manieren!

Muziek en hersenfuncties
Maar wat maakt muziek nu tot zo'n succesvol middel om contact te maken? Muziek activeert bepaalde 'plekken' in de hersenen. Muziek prikkelt tot in een vergevorderd stadium van een vorm van dementie meerdere hersengebieden. Muziek heeft zo ook invloed op delen in de hersenen die aanzetten tot bewegen. Daarom kunnen wij onze voeten soms niet bedwingen als we naar muziek luisteren.

Emoties opgeroepen door muziek
Muziek en muzikaal communiceren stimuleert de amygdala, een specifiek deel in de hersenen. De amygdala vormt het geheugen voor de menselijke emotie. Daardoor raakt muziek en zingen aan emoties: zo kan muziek allerlei gevoelens oproepen bij mensen. En dat geldt uiteraard voor alle partijen: zowel de persoon met dementie als de zorgprofessional en de mantelzorger.

Muziek en taal
Omdat muziek ook raakt aan ons taalcentrum, kan muziek ook taal stimuleren. Een mooie bijkomstigheid, want veel mensen met dementie hebben als gevolg van afasie moeite met spreken. Met de inzet van muziek kunnen zij soms nog wel een liedje meezingen. Door samen te zingen krijg je de mogelijkheid om met je bewoner te communiceren en contact te maken.

Geheugen en muziek
Ken je dat? Je hoort 's morgens een liedje en je raakt het de hele dag niet meer kwijt? Muziek blijft lang hangen in ons geheugen. Zowel in het kortetermijngeheugen als in het langetermijngeheugen. Dat betekent dat liedjes, een lijflied, een tv-tune onze herinneringen stimuleren. Muziek en reminiscentie (het bewust ophalen van positieve herinneringen) gaan dan ook hand in hand. Ook als het geheugen door dementie is aangetast.

Herkenbare muziek
Extra veel effect kan je bereiken als je bekende muziek in zet. Het is dan ook de moeite waard om te achterhalen welke muziek jouw cliënt mooi vindt. Aan welk lied heeft hij of zij een warme herinnering? Wat zong hij/zij vroeger onder de douche? Welke muziek speelde het bandje op de bruiloft? Als een cliënt wordt opgenomen in een verpleeghuis of een dagopvang bezoekt, vraag de familie dan naar zijn of haar persoonlijke top tien liedjes of vraag hen een CD met de favoriete muziek mee te nemen. En wees moedig genoeg om aan iemands bed te zingen. Pak iemands hand, zing of neurie en 'communiceer' jouw liefde, jouw betrokkenheid, jouw zorgzaamheid en wens om contact te maken d.m.v. muziek!

Meer weten over hoe je zelf muziek kunt inzetten in de dagelijkse zorg?

Hoe kan je muziek inzetten om echt in contact te komen met mensen met dementie? Manon Bruinsma pleit voor meer werkplezier en gelukkige bewoners. Tijdens haar Training Muziek als waardevol instrument in de zorg van StudieArena leer je hoe je muzikaal kunt communiceren en hoe je muziek kunt inzetten in de dagelijkse zorg.

Ben je benieuwd hoe je zelf met muziek aan de slag kunt? Dan is deze training interessant voor jou!

Meer informatie over de training >