Aan- en afleren van gedrag

Veel gedrag dat we probleemgedrag noemen is aangeleerd gedrag, stelt Ruud Dirkse, directeur van zorginnovatiebureau DAZ. “Dat komt omdat zorgverleners, met de allerbeste bedoelingen, de cliënten steeds meer uit handen nemen.” Ruud wil vooral kijken naar wat mensen met dementie wèl kunnen. “We leren de mensen de meest simpele handelingen af. Handen afdrogen? Ik zag een bewoner na het wassen automatisch zijn handen uitsteken naar de verzorgende. Het zelf afdrogen had hij afgeleerd. Zo zijn er nog tientallen voorbeelden te noemen. Terwijl uit wetenschappelijk onderzoek en uit de praktijk blijkt dat mensen met dementie nog steeds prima in staat zijn om te kunnen leren. Daarom zeg ik: minder overnemen, meer begeleiden.”

Verveling doorbreken
Ruud vindt het belangrijk om mensen in hun kracht te zetten. “Blijven beleven, ervaringen opdoen en in contact zijn; het is zo belangrijk. In de zorg zijn we erop gericht om risico’s te vermijden. Mensen achter deurcodes opsluiten lijkt in die zin heel effectief. Maar zo slecht voor het welzijn en de gezondheid. Je moet juist de verveling doorbreken. Daarom pleit ik ook voor meer open deuren. Bij meerdere zorginstellingen zijn we daarmee volop aan het experimenteren. Ook draaien we projecten met iPads. Normaal gesproken zou je starten met een voorlichtingsbijeenkomst, maar daarmee stimuleer je alleen maar de faalangst die toch al bij dementie hoort. Pak het anders aan, vanuit een doordacht plan. Ik zeg: gewoon beginnen met swipen op de iPad. Als mensen dat onder de knie hebben, volgt een volgende stap in hun leerproces. Verschillende app’s waaronder Happy games, speciaal voor mensen met dementie, brengt ze weer een stap verder. Samen met andere vernieuwers dit soort projecten opzetten, dat inspireert mij enorm.”

Samenwerking met familie
Niet alleen slim omgaan met het lerend vermogen van deze doelgroep is van belang voor modernisering van de dementiezorg, stelt Ruud. “Bestaande inzichten moeten in de praktijk ingevoerd worden. We kennen de enorme invloed van bewegen op het functioneren van de hersenen; toch wordt er nauwelijks bewogen door mensen met dementie. We weten dat het van groot belang is dat mensen met dementie zich nuttig voelen; toch is de zorg, zowel thuis als intramuraal, daar nauwelijks op ingericht. De samenwerking met familie kan echt beter, van ondersteunen naar faciliteren. Er zijn gelukkig al veel inspirerende initiatieven, maar er is nog zoveel te doen. De dementiezorg moet echt anders!”

Bron: Arena Magazine