8(0) tips - Verstandelijke beperking en rouw

28 november 2016

Omgaan met iemand die te maken heeft gehad met een groot verlies, kan onder normale omstandigheden al moeilijk zijn. Als de rouwende een verstandelijke beperking heeft, komen er nog meer vragen bij. Om goed te kunnen rouwen en het gemis een plaats te geven is het belangrijk dat je cliënt betrokken wordt bij het overlijden van een dierbare. Het is nodig om goed afscheid te kunnen nemen en op een eigen manier te mogen rouwen. Een centraal thema op het programma van de landelijke studiedag Zorg in de laatste levensfase voor mensen met een verstandelijke beperking.

Help ze de werkelijkheid onder ogen te zien

Onthoud mensen met een verstandelijke beperking geen informatie bij verlies van dierbaren of vertrek van begeleiders. Bescherm ze niet, maar help ze de werkelijkheid onder ogen te zien en te begrijpen. Die tips gaf Prof.dr. Manu Keirse, Emeritus hoogleraar verliesverwerking KU Leuven.

Rouw- en verliesverwerking van mensen met een verstandelijke beperking begint bij hun begeleiders, aldus Keirse. "Als die geen kennis hebben van wat rouw en verlies kunnen betekenen, zijn cliënten daar de dupe van." Begeleiders moeten zich volgens hem realiseren dat cliënten net als ieder ander het verlies voelen, en vaak te maken hebben met meerdere verliezen: van mogelijkheden, ouderlijk huis, vertrouwde medebewoners of begeleiders, dierbaren.

Op rouw rust vaak een taboe, terwijl het ook iets moois betekent, aldus Keirse: "Vreugde en verdriet liggen dicht bij elkaar. Je voelt verdriet, omdat je in staat bent van iemand te houden, de kern van het mens zijn."

Anders leren vasthouden

Een mythe over rouw is dat tijd alle wonden heelt. "Onzin," zo geeft Keirse aan, "verdriet kan altijd boven blijven komen. Verlies verwerken betekent ook niet loslaten, maar anders leren vasthouden van de herinnering aan een dierbare." Verlies verwerken is dan ook rouwarbeid, waarbij een begeleider volgens Keirse op vier manieren kan helpen:

1. Luisteren, aanwezig zijn met heel je lijf, goed kijken en niet oordelen of advies geven.
2. Correcte informatie geven, hoe moeilijk het ook is.
3. Iemand met warmte en genegenheid omringen.
4. Herinneringen aan de dierbare levendig bewaren.

Specifiek voor mensen met een verstandelijke beperking geeft Keirse de volgende aanbevelingen:

1. Betrek cliënten in het regelen van het afscheid en bij de uitvaartrituelen.
2. Vergeet cliënten niet te informeren bij reorganisaties, over vertrek van personeel.
3. Medicaliseer verdriet niet, anti-depressiva zijn daarvoor niet bedoeld.
4. Ook al is het emotioneel voor ouders, bereid kinderen voor op hun dood.
   
   

80 praktische tips - Verstandelijke Beperking en Rouw

Rouwtherapeut Leoniek van der Maarel en gedragsdeskundige Karina Knijnenburg hebben een speciale gids geschreven met nog eens tachtig praktische tips om de verstandelijk beperkte zo goed mogelijk te begeleiden in een moeilijke periode. Speciaal bedoeld voor ouders, verzorgenden, groepsleiders en iedereen die te maken heeft met een rouwende met een verstandelijke beperking. Het boek Verstandelijke Beperking en Rouw is te koop via de boekhandel. Op de studiedag Zorg in de laatste levensfase voor mensen met een verstandelijke beperking is het boek te koop en hoor je nog veel meer over dit thema.