3 tips om cliënten zo lang mogelijk zelfstandig te houden

25 april 2016

Neuropsycholoog Erik Scherder is een man met een missie. Zijn centrale boodschap aan de zorgsector? “Zorg dat jouw cliënten bewegen, minimaal een half uur per dag. Doe je dat niet, dan help je hun zelfstandigheid om zeep.” Drie adviezen van een bevlogen wetenschapper.

1 Zoek de weg van de meeste weerstand

“In Nederland brengt 35 procent van de inwoners dagelijks 7 tot 16 uur zittend door. En dat is dus nog buiten onze nachtrust om. We zijn in razend tempo ons normale activiteitenniveau aan het verliezen. Vooral 50-, 60- en 70-jarigen worden steeds inactiever. Niet zo gek, natuurlijk. Loop maar eens een willekeurig verzorgingstehuis binnen. Centraal in de hal staat de lift. Bewoners die eerst nog wel trappen konden lopen, leren dat binnen een paar maanden af. Waar ik me over verbaas is hoe men in de zorg reageert op mensen met dementie die geagiteerd zijn. Vaak wordt geprobeerd hen zoveel mogelijk op hun stoel te houden. Ik begrijp heel goed de angst om met kwetsbare ouderen te gaan bewegen. Je loopt natuurlijk risico op vallen, stoten en andere kwetsuren. Maar de gezondheidsrisico’s van mensen niet laten bewegen zijn vele malen groter. Uit onderzoek blijkt dat fysieke inactiviteit tot meer agitatie lijdt en ook tot schade aan het brein in de gebieden die een rol spelen bij cognitie en gedrag. Met stilzitten zoeken we de risico’s dus op en zetten we de deuren wagenwijd open voor allerlei ellende. Daarom is mijn advies: zoek voor jouw cliënten altijd de weg van de meeste weerstand. Zorg dat ze ergens moeite voor moeten doen. Daarmee prikkel je hun brein. Laat hen de trap nemen in plaats van de lift, bied activiteiten aan waarmee wat van ze gevraagd wordt.”

2 Organiseer preventief onderhoud

“Bewegen is niet alleen goed voor onze stemming. Uit onderzoeken blijkt dat het ook goed is voor onze cognitieve functies. Zo heeft bewegen bijvoorbeeld een direct effect op de frontale lob, de prefrontale cortex (PFC) aan de voorzijde van de schedel. In dat hersengebied wordt onder andere de remming van het geheugen geregeld. Remming heb je nodig om te focussen, om in te schatten of iets wat je meemaakt wel of niet belangrijk is. Zonder deze remming lijkt alles even belangrijk en mis je focus, kun je niet meer ordenen. Zonder remming heb je dus eigenlijk geen geheugen. Met bewegen hou je dus je hersenen in conditie. Ook is bewegen goed voor je intern record, ofwel je eigen referentie. Dat is het vermogen om te weten waarom je doet wat je doet, waarom je bent waar je bent. Met intern record bouw je een voorgeschiedenis op, wat essentieel is voor je functioneren. Anders is alles chaos. Wie voldoende beweegt doet een maximale poging om beide functies zo goed mogelijk hun werk te laten doen. Dat is puur noodzakelijk preventief onderhoud ter behoud van je zelfstandigheid. Aan de zorgsector de opdracht om dat preventief onderhoud elke dag opnieuw te organiseren. Voor de cliënten, maar ook voor jezelf. Iedereen wordt ouder. Houd je cognitieve reserves op peil; beweeg, zorg voor een verrijkte omgeving, fiets eens een andere route, ontwikkel een nieuwe hobby. Kortom: houd je brein fris.”

3 Kauwen is ook bewegen

De norm is: elke dag een onder - houdsbeurt van een half uur aaneengesloten bewegen, matig intensief. Zodanig dat het je hartslag iets verhoogt, en dat je het er warm van krijgt. Een rondje slenteren valt daar dus bijvoorbeeld niet onder. Maar fietsen of stevig doorwandelen, ofwel brisk walking, wel. Uiteraard is dit niet voor iedereen uitvoerbaar. Denk bijvoorbeeld aan mensen die aan hun bed gekluisterd zijn. Maar zelfs voor wie fysiek niet veel meer kan, is er nog veel mogelijk. Denk aan de beweeg- en beleeftuinen of aan bewegingsactiviteiten aan tafel. Het kan zo simpel zijn als het naar elkaar rollen van een bal over tafel. Dat zorgt meestal ook nog voor een hoop plezier. Uit recente studies blijkt dat ook kauwen heel goed is voor activering van de hersenen. Dat activeert zelfs circuits in meerdere hersen delen. Zorg daarom dat jouw cliënten regelmatig echt flink moeten kauwen, dat ze voedsel tot zich nemen waar ze moeite voor moeten doen. Serveer in plaats van groenten uit de blender liever ongekookte wortelen waar ze echt hun tanden in moeten zetten. Door kauwen neemt namelijk de doorbloeding van de hersenen toe. Eigenlijk zijn we daarmee een beetje aan het lopen.

Meer weten over activeren en bewegen? Bekijk dan het congresprogramma: Landelijk Congres Bewegen en activeren in de ouderenzorg.

Congresinformatie Download PDF programma

Bron: Arena Magazine