Welke ouderdomssymptomen zie jij allemaal bij je bewoners? Mensen met een verstandelijke beperking zijn op jongere leeftijd al gevoelig voor diverse ouderdomskwalen. Slikproblemen, zintuigstoornissen, dementie, een delier, slaapproblemen en mobiliteitsverlies komen bij hen vaker voor, zeker in de laatste levensfase. Ook reageren zij vaak anders op pijn- en slaapmedicatie. Marijke Tonini gaat in op de belangrijkste symptomen, waarna je aan de hand van eigen casuïstiek leert hoe je hier mee kunt omgaan.

Dr. Marijke Tonino, arts Verstandelijk Gehandicapten en hospice-arts Stichting Prisma en palliatief consulent IKNL

Wanneer start je nu precies met het geven van palliatieve zorg? Dat moment is in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking niet gemakkelijk te herkennen. Zij kunnen hun klachten niet altijd goed uiten. Hoe ga je om met je ‘niet pluis’ gevoel? Aan de hand van een recent in de praktijk ontwikkelde methode en eigen praktijkvoorbeelden, krijg je handvatten deze fase goed te kunnen herkennen.

Marieke Groot, docent, verpleegkundige (np) en senior onderzoeker Radboudumc & SAXION Hogeschool

Vind je het ook moeilijk om pijn te herkennen bij je cliënt? Iemand met een verstandelijke beperking kan door verminderde communicatieve vaardigheden zijn persoonlijke wensen en behoeften niet altijd duidelijk maken. Tijdens deze actieve sessie oefen je aan de hand van casuïstiek met pijnscorelijsten en word je uitgedaagd om pijnbeleving bij de verstandelijk beperkte persoon in de laatste levensfase goed in te schatten.

Sylvia Loos, coördinator consultatieteam Pijnbeleving en Erna van Liere, coördinator consultatieteam Palliatieve zorg Sherpa

Hoe kan je tijdens de laatste fase in contact blijven met je bewoner, ondanks zijn verminderde communicatieve vaardigheden en de soms hoge werkdruk? Non-verbale benaderingswijzen worden steeds belangrijker. Shantala kan bijdragen om op een respectvolle manier in contact te komen d.m.v. lichamelijke aanraking. Tijdens deze workshop ligt de nadruk op het oefenen en praktisch leren toepassen van deze methodiek.

Marca van de Broek, bewegingsagoog en docent Shantalamassage ORO en
Ria Bartels, verpleegkundige, activiteitenbegeleidster en trainer Shantala Speciale Zorg Severinus

Het is niet altijd makkelijk je bewoner te begrijpen, zeker in de laatste levensfase. Belevingsgerichte zorg kan hierbij helpen; het goed toepassen hiervan verbetert het contact tussen de zorgverleners en de bewoners en zijn netwerk, de bewoner voelt zich beter gehoord en gezien. Mogelijk probleemgedrag neemt af en vrijheidsbeperkende maatregelen zijn minder nodig. Maar hoe vertaal je dit in de dagelijkse praktijk? Tijdens deze workshop leer je de grondbeginselen van belevingsgerichte zorg en oefen je hiermee aan de hand van casuïstiek.

Wilma op den Dries, palliatief consulent Philadelphia regio West en Midden

Vind je het soms ook moeilijk om het met je bewoners over 'verlies' te praten? Bij verlies gaat het niet alleen over de dood. Het gaat ook over het opgeven van een vertrouwde omgeving of activiteiten, of om het verdwijnen van bekende mensen uit het leven. Reacties als somberheid, depressie, zich terugtrekken of moeilijk begrijpbaar gedrag kunnen hiervan het gevolg zijn. Goed leren omgaan met deze verliessituaties helpt cliënten later bij het omgaan met het eigen (naderende) levenseinde. Tijdens deze workshop leer je deze gesprekken aan te gaan met je bewoner.

Werner van de Wouw, geestelijk verzorger Máxima Medisch Centrum Veldhoven/Eindhoven en
Marian Maaskant, senior onderzoeker Gouverneur Kremers Centrum (Maastricht University) en beleidsadviseur De La Salle

Om bij te dragen aan de best haalbare kwaliteit van leven, is het nodig om wensen, doelen en voorkeuren voor zorg rond het levenseinde van je cliënt bespreekbaar te maken en vast te leggen. Dat is bij kwetsbare ouderen met een verstandelijke beperking niet altijd eenvoudig. In hoeverre kunnen zij hier zelf over praten, laat staan meebeslissen? Wie betrek je bij deze gesprekken? Hoe praat je over de naderende dood? Hoe en wanneer kun je dit als professional bespreekbaar maken? Aan de hand van (eigen) casuïstiek oefen je hiermee tijdens deze workshop.

Annemieke Wagemans, arts Verstandelijk Gehandicapten Maasveld

Om goede zorg te kunnen verlenen, is samenwerking met verschillende partijen essentieel. Niet alleen kun je netwerken benutten om je kennis te verrijken, maar ook de afstemming tussen de betrokken professionals, familie en mantelzorger(s) vraagt om continue aandacht. Tijdens deze workshop krijg je handvatten om de samenwerking te optimaliseren, met als doel om de aanwezige kennis en expertise zo goed mogelijk te kunnen benutten.

Bo van Aalst, adviseur palliatieve zorg IKNL en
Karin Seijdell, geestelijk verzorger Lunet zorg

Goede zorg verlenen in de laatste levensfase vraagt veel van jou als zorgprofessional. Je moet beschikken over de nodige creativiteit en inventiviteit en je moet aanpassingen durven te doen ten behoeve van de cliënt. Daarbij zijn er richtlijnen en protocollen waar je je aan moet houden en probeer je zoveel mogelijk rekening te houden met de wensen en eisen van de bewoner en zijn/haar naasten, je collega’s en andere disciplines. Hierdoor voel je je soms machteloos. Tijdens deze workshop ga je op zoek waar er, ondanks al deze spanningsvelden, mogelijkheden voor jou zijn om de zorg positief te beïnvloeden.

Marja Oud,verpleegkundig palliatief zorgconsulent Esdégé-Reigersdaal en
Saskia Danen, verpleegkundige, gezondheidswetenschapper en trainer Zorg4Zorg