Landelijk Congres
Omgaan met onbegrepen 
(probleem)gedrag in de ouderenzorg
20 april 2015

Landelijk Congres
Omgaan met onbegrepen
(probleem)gedrag in de ouderenzorg

Datum
maandag 20 april 2015
Locatie
Spant!
Dr. A. Kuyperlaan 3
Bussum
Routebeschrijving
naar boven

Landelijk Congres Omgaan met onbegrepen (probleem)gedrag in de ouderenzorg

Inleiding Actueel Programma Partners Kennismarkt Voor wie? Accreditatie

Inleiding

Omgaan met gedragsverandering

Cliënten die dag en nacht roepen, dwalen of apathisch in een stoel zitten. Het komt helaas veel voor in de ouderenzorg, vooral bij mensen met dementie. Als een cliënt dergelijk gedrag vertoont, blijkt dit voor zichzelf en zijn omgeving vaak erg belastend en stressvol te zijn.

Een goede analyse van het gedrag is essentieel om te weten wat de oorzaak van het gedrag is, zodat je vervolgens de juiste interventie toe kunt passen. Soms is de oorzaak van het gedrag bij de cliënt zelf te vinden (lichamelijk of psychisch), maar het gebeurt ook dat de omgeving van de cliënt het ongewenste gedrag oproept. Als je het gedrag als uitgangspunt neemt en niet op zoek gaat naar de achterliggende oorzaak, bestaat het gevaar dat je te snel gebruik maakt van ingrijpende interventies als vrijheidsbeperkende maatregelen of de inzet van psychofarmaca. Het kan anders!

Veel probleemgedrag kan voorkomen worden door eerder te signaleren of een cliënt last heeft van bijvoorbeeld pijn, een delier of depressie. Er bestaan vele alternatieve en creatieve oplossingen om probleemgedrag aan te pakken. Hoe kan je de inrichting zo aanpassen dat bewoners positieve prikkels krijgen en gestimuleerd worden om meer te bewegen? Op welke manier is onwenselijk gedrag af te leren? Hoe kom je tot een integrale aanpak om probleemgedrag aan te pakken? Welke rol kan de mantelzorger hierbij spelen?

Deze en andere vragen kwamen aan bod tijdens het landelijk congres Omgaan met (onbegrepen)probleemgedrag in de ouderenzorg dat heeft plaatsgevonden op 20 april 2015.

Tijdens dit congres leerden de congredeelnemers hoe ze het gedrag van hun cliënten positief kunnen beïnvloeden.

Praat mee over dit thema op Twitter en Facebook #StudieArena

Programma

09:00 uur

Ontvangst/registratie & Informatiemarkt

09:30 uur

Opening plenair ochtendprogramma
voorzitter: Jeroen Meeder, directeur StudieArena

Toetsing en handhaving door IGZ

In 2014 heeft de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) 8 kernelementen voor het omgaan met onbegrepen gedrag gedefinieerd. Afgelopen periode heeft de IGZ bij 20 zorgorganisaties verkend in hoeverre de 8 kernelementen in de praktijk worden toegepast. Graag deelt de IGZ de succesverhalen en aandachtspunten. Daarnaast wordt aangegeven hoe men in de toekomst gaat toetsen en handhaven op het omgaan met onbegrepen gedrag.

Carien Geertse, senior inspecteur Inspectie voor de Gezondheidszorg

10:00 uur

Ik zie, ik zie, wat jij anders ziet

Inspelen op onbegrepen gedrag vraagt eerst een grondige analyse. Welk gedrag zien we eigenlijk? Wat veroorzaakt dit gedrag? Welke betekenis geven we het? Kan het zijn dat de omgeving of ons eigen gedrag ook een rol speelt? Aan de hand van improvisatietheater word je geprikkeld stil te staan bij zien, duiden en reflecteren.

Maritza Allewijn, directeur PgD en ouderenpsycholoog Vivium Zorggroep i.s.m. acteurs van Ervarea

10:50 uur

Koffie-/theepauze & Informatiemarkt

11:20 uur

Sessieronde 1 * Keuze uit nog 9 verschillende sessies

  • Sessie 1.1 Pijn als oorzaak van probleemgedrag
  • Sessie 1.3 Depressie en apathie
  • Sessie 1.4 Gerontopsychiatrie in het verpleeghuis
  • Sessie 1.5 Probleemgedrag bij niet-aangeboren hersenletsel
  • Sessie 1.7 Omgaan met onbegrepen gedrag thuis
  • Sessie 1.8 Bewegen en activeren
  • Sessie 1.9 Aan- en afleren (probleem)gedrag
  • Sessie 1.10 Stemmingsmanagement
  • Sessie 1.11 Teamondersteuning en integrale aanpak

Lees hieronder de omschrijving per sessie.

12:25 uur

Lunchpauze & Informatiemarkt

13:25 uur

Gedragsverandering en ethische dilemma's

Omgaan met gedragsverandering van cliënten levert soms ethische dilemma's op. Wie is de cliënt nu en moeten wij rekening houden met wie hij/zij vroeger was? Kan iemand die bijvoorbeeld zijn hele leven vegetariër was genieten van een gehaktballetje, ook als hij/zij daar zelf om vraagt? Wanneer veroorzaakt het gedrag een probleem en wat zijn je eigen normen en waarden hierin? Dorothea houdt de deelnemers een confronterende spiegel voor.

Dorothea Touwen, Docent en onderzoeker, Ethiek & Recht van de Gezondheidszorg LUMC

14:25 uur

Koffie-/theepauze & Informatiemarkt

14:45 uur

Sessieronde 2 * Keuze uit nog 9 verschillende sessies

  • Sessie 2.1 Grip op probleemgedrag
  • Sessie 2.2 Omgaan met een delier
  • Sessie 2.3 Depressie en apathie
  • Sessie 2.4 Gerontopsychiatrie in het verpleeghuis
  • Sessie 2.7 Omgaan met onbegrepen gedrag thuis
  • Sessie 2.8 Bewegen en activeren
  • Sessie 2.9 Aan- en afleren (probleem)gedrag
  • Sessie 2.10 Minder cure, meer care
  • Sessie 2.11 Teamondersteuning en integrale aanpak

Lees hieronder de omschrijving per sessie.

15:50 uur

Wisseling sessies

16:00 uur

Sessieronde 3 * Keuze uit nog 10 verschillende sessies

  • Sessie 3.1 Invloed van omgevingsfactoren op gedrag
  • Sessie 3.2 De invloed van uw eigen gedrag
  • Sessie 3.3 Geen gesloten afdelingen meer
  • Sessie 3.4 Werkdruk oorzaak van probleemgedrag?
  • Sessie 3.6 Van goede observatie naar de juiste interventie
  • Sessie 3.7 Psycholoog als teamcoach
  • Sessie 3.8 Mantelzorgparticipatie en persoonsgerichte zorg
  • Sessie 3.10 Leren van Casussen
  • Sessie 3.11 Creativiteit als oplossing voor ongewenst gedrag
  • Sessie 3.13 Boosheid en agressie verminderen door Shantala

Lees hieronder de omschrijving per sessie.

17:00 uur

Netwerkborrel & Informatiemarkt

download complete programma

Sessierondes

Werkvormen

Workshop

Na een toelichting over een praktijkvoorbeeld of een methodiek worden de deelnemers uitgedaagd tot actieve deelname.

Oefensessie

Na een korte inleiding gaan de deelnemers concreet oefenen een bepaalde methodiek toe te passen. Let op: voor de oefensessies geldt een beperkt aantal deelnemers.

Inspiratiesessie

Ga samen met andere deelnemers de onbewandelde paden op. Brainstorm, zoek naar mogelijkheden, uitdagingen en oplossingen.

Casuïstieksessie

Aan de hand van een praktijkvoorbeeld gaan de deelnemers met elkaar de diepte in. Waarbij speciale aandacht is voor de vertaling van het project naar de eigen praktijk.

Debat

De deelnemers gaan met elkaar in discussie over soms controversiële thema's, onder leiding van een ervaren en deskundige gespreksleider. Let op: voor debatten geldt een beperkt aantal deelnemers.

Ronde 1 Ronde 2 Ronde 3
1 .1 Pijn als oorzaak van probleemgedrag
2 .1 Grip op probleemgedrag
3 .1 Invloed van omgevingsfactoren op gedrag
2 .2 Omgaan met een delier
3 .2 De invloed van je eigen gedrag
1 .3 Depressie en apathie
2 .3 Depressie en apathie
3 .3 Geen gesloten afdelingen meer
1 .4 Gerontopsychiatrie in het verpleeghuis
2 .4 Gerontopsychiatrie in het verpleeghuis
3 .4 Werkdruk oorzaak van probleemgedrag?
1 .5 Probleemgedrag bij niet-aangeboren hersenletsel
3 .6 Van goede observatie naar de juiste interventie
1 .7 Omgaan met onbegrepen gedrag thuis
2 .7 Omgaan met onbegrepen gedrag thuis
3 .7 Psycholoog als teamcoach
1 .8 Bewegen en activeren
2 .8 Bewegen en activeren
3 .8 Mantelzorgparticipatie en persoonsgerichte zorg
1 .9 Aan- en afleren (probleem)gedrag
2 .9 Aan- en afleren (probleem)gedrag
1 .10 Stemmingsmanagement
2 .10 Minder cure, meer care
3 .10 Leren van Casussen
1 .11 Teamondersteuning en integrale aanpak
2 .11 Teamondersteuning en integrale aanpak
3 .11 Creativiteit als oplossing voor ongewenst gedrag
3 .13 Boosheid en agressie verminderen door Shantala

Partners

StudieArena
Centrum voor Consultatie en Expertise (CCE)
Zorginnovatiebureau DAZ
Trimbos-instituut
Nederlands Kenniscentrum OuderenPsychiatrie

Kennismarkt

Moments Furniture
CCE
DAZ
Trimbos-instituut
NKOP

Voor wie?

Het programma was o.a. bestemd voor:

  • Verpleegkundigen, verzorgenden en begeleiders uit de ouderenzorg en thuiszorg
  • Verpleegkundig specialisten
  • Huisartsen en praktijkondersteuners huisartsen 
  • Casemanagers, ketenregisseurs en zorgcoördinatoren
  • Medewerkers hospices
  • Ergotherapeuten, fysiotherapeuten en andere paramedici
  • Activiteitenbegeleiders, medewerkers dagbehandeling en muziektherapeuten
  • Maatschappelijk werkers, geestelijk verzorgers en ouderenadviseurs
  • (Beginnend) specialisten ouderengeneeskunde, GZ-psychologen en psychogerontologen
  • (Locatie)managers en afdelingshoofden
  • Medewerkers van kennisinstituten en brancheorganisaties
  • Docenten en opleidingscoöordinatoren

Accreditatie

Voor dit congres is accreditatie toegekend door de volgende verenigingen:
  • Accreditatiebureau Cluster 1 (o.a. huisartsen, specialisten ouderengeneeskunde)
  • KNGF (Accreditatie is aangevraagd voor zowel het algemene register als het register geriatriefysiotherapeut)
  • V&VN (Kwaliteitsregister verpleegkundigen en verzorgenden)
  • Accreditatiebureau Verpleegkundig Specialisten Register   
    • Verpleegkundig specialist acute zorg bij somatische aandoeningen
    • Verpleegkundig specialist chronische zorg bij somatische aandoeningen
    • Verpleegkundig specialist geestelijke gezondheidszorg  
    • Verpleegkundig specialist intensieve zorg bij somatische aandoeningen
    • Verpleegkundig specialist preventieve zorg bij somatische aandoeningen
  • ADAP (o.a. voor ergotherapeuten, oefentherapeuten, logopedisten en diëtisten)
    • Vrije Ruimte Agogen
    • Vrije Ruimte Maatschappelijk Werk
  • BAMw (Beroepsregister van agogische en maatschappelijk werkers)
  • SKGV (Stichting Kwaliteitsregister Geestelijk Verzorgers)

Extra informatie

Achtergrond informatie

Video Hannie en Henk

Extra informatie

Leer meer over probleemgedrag bij cliënten. Gezond & Zeker heeft een gratis e-learning module ontwikkeld over probleemgedrag.
Lees meer

Hierboven vind je de achtergrond informatie en de hand-outs van de presentaties. Deze documenten zijn in eerste instantie beschikbaar gesteld aan de deelnemers van het betreffende congres en mogen niet verder verspreid, vermenigvuldigd of (gedeeltelijk) gekopiëerd worden zonder schriftelijke toestemming van StudieArena. Dit in verband met copyright.

LinkedIn-groep