Doe in deze sessie inspiratie op om de 8 kernelementen voor het omgaan met onbegrepen gedrag die in het plenaire programma worden gepresenteerd in uw eigen praktijk verder vorm te geven. Hoe zien we deze kernelementen op dit moment terug in de praktijk? Welke kernelementen zijn in uw organisatie al zichtbaar aanwezig en welke elementen hebben nog extra aandacht nodig? Tijdens deze sessie gaan we hierover met u in gesprek en kijken we hoe we kunnen leren van goede voorbeelden. Carien Geertse, senior inspecteur Inspectie voor de Gezondheidszorg en Bernadette Willemse, wetenschappelijk medewerker programma Ouderen Trimbos-instituut

Doe in deze sessie inspiratie op om de 8 kernelementen voor het omgaan met onbegrepen gedrag die in het plenaire programma worden gepresenteerd in uw eigen praktijk verder vorm te geven. Hoe zien we deze kernelementen op dit moment terug in de praktijk? Welke kernelementen zijn in uw organisatie al zichtbaar aanwezig en welke elementen hebben nog extra aandacht nodig? Tijdens deze sessie gaan we hierover met u in gesprek en kijken we hoe we kunnen leren van goede voorbeelden. Carien Geertse, senior inspecteur Inspectie voor de Gezondheidszorg en Bernadette Willemse, wetenschappelijk medewerker programma Ouderen Trimbos-instituut

Psychofarmaca worden op grote schaal ingezet bij mensen met dementie, om 'probleemgedrag' te onderdrukken. Het gebruik van deze middelen staat ter discussie, omdat de werkzaamheid slechts beperkt is en de bijwerkingen aanzienlijk kunnen zijn. Is vermindering van gebruik van psychofarmaca mogelijk en zelfs te voorkomen? Hoe krijg je dat dan voor elkaar? Wanneer kun je psychofarmaca wel inzetten en wanneer liever niet. Tijdens dit debat gaan de deelnemers actief met elkaar op zoek naar succesfactoren om het gebruik van psychofarmaca bij ouderen met dementie te voorkomen of beter te begeleiden. Debatleider: Rob van Marum, geriater en klinisch farmacoloog Jeroen Bosch Ziekenhuis

Dementie gaat vaak gepaard met probleemgedrag en beperking in communicatie. Er zijn diverse richtlijnen voor de aanpak van moeilijk hanteerbaar gedrag, zoals onrust, delier, angst en depressie. De richtlijnen benadrukken het belang van psychosociale interventies en multidisciplinaire samenwerking. In deze sessie zullen we u aan de hand van een concreet praktijkvoorbeeld laten kennismaken met het model Grip op probleemgedrag voor de multidisciplinaire aanpak van probleemgedrag. Sandra Zwijsen, onderzoeker en promovendus VUmc, EMGO+ Instituut en Martin Smalbrugge, specialist ouderengeneeskunde Gerion

Als je het hebt over Zorg en Dwang bevindt je je op een terrein van ethische dilemma's en emoties. Er zijn geen blauwdrukken te maken, iedere situatie is anders. Na het zien van een korte film gaat u met elkaar in debat over het thema vrijheid versus veiligheid. Debatleider: Dick Verburg, sociaal geriater en specialist ouderengeneeskunde Gerion

Hoe kan je stress en stemmingswisseling zien aankomen en daar adequaat op reageren? Vroegtijdige herkenning van aankomend ontspoord gedrag biedt de mogelijkheid om preventief te handelen. Hoe analyseer je gedrag, welke factoren wijzen op aankomend storend gedrag en hoe kun je stress of stemmingswisselingen helpen voorkomen? Een sessie over analyse van gedrag en preventief handelen. Frans Hoogeveen, lector Psychogeriatrie De Haagse Hogeschool

Hoe kan je stress en stemmingswisseling zien aankomen en daar adequaat op reageren? Vroegtijdige herkenning van aankomend ontspoord gedrag biedt de mogelijkheid om preventief te handelen. Hoe analyseer je gedrag, welke factoren wijzen op aankomend storend gedrag en hoe kun je stress of stemmingswisselingen helpen voorkomen? Een sessie over analyse van gedrag en preventief handelen. Frans Hoogeveen, lector Psychogeriatrie De Haagse Hogeschool

Het betrekken van mantelzorgers bij probleemgedrag gebeurt niet automatisch. In de thuissituatie is het al een kunst mantelzorgers goed te ondersteunen en betrekken. Maar zodra iemand wordt opgenomen wordt de mantelzorger vaak buitenspel gezet en neemt de professional het over? Tijdens deze sessie gaat u in debat over de vraag of, hoe en in welke mate mantelzorgers een bijdrage kunnen leveren aan het zorgproces, zeker in geval van probleemgedrag. Debatleider: Freek Gillissen, verpleegkundig consulent dementie Alzheimercentrum VUmc

Mensen met een (gevorderde) dementie zijn doorgaans niet goed in staat pijnklachten te verwoorden. Niet altijd wordt aan pijn of ander ongemak als oorzaak van een gedragsstoornis gedacht. Tijdens deze sessie krijgt u handvatten hoe u dit gedrag kan herkennen en welke interventies u kunt toepassen. Harrie Kuipers, specialist ouderengeneeskunde Land van Horne

Mensen met een (gevorderde) dementie zijn doorgaans niet goed in staat pijnklachten te verwoorden. Niet altijd wordt aan pijn of ander ongemak als oorzaak van een gedragsstoornis gedacht. Tijdens deze sessie krijgt u handvatten hoe u dit gedrag kan herkennen en welke interventies u kunt toepassen. Harrie Kuipers, specialist ouderenzorg, Land van Horne

Wanneer ouderen ernstig problematisch gedrag vertonen, is het belangrijk om de signalen in de eerste fase al op te pikken om zo escalatie te voorkomen. Door de vaak hoge werkdruk en daardoor gejaagde manier van werken missen we deze signalen nog wel eens. In deze sessie wordt gestreefd naar bewustwording van de effecten van jouw manier van werken en je houding op het gedrag van de cliënt. Na een theoretische inleiding doen deelnemers zelf een aantal praktische oefeningen. Karin Meulenbroeks, fysiotherapeute en trainer buro Urlings

Acute verwardheid (delier) komt bij ouderen met dementie regelmatig voor; zowel thuis als in het verpleeghuis. Voor zowel de patiënt zelf als voor de familie en andere betrokkenen is het een angstige ervaring. Hoe signaleer je een delier en wat kun je doen als zorgverlener om erger (een opname) te voorkomen. Hoe kan je de mantelzorg hierbij betrekken? Een gevarieerde sessie, waarbij u naast theorie handvatten krijgt hier op een goede manier mee om te gaan. Anne Stroomer-van Wijk, sociaal geriater Parnassia en Daisy Quispel, sociaal psychiatrisch verpleegkundige Bavo Europoort

Acute verwardheid (delier) komt bij ouderen met dementie regelmatig voor; zowel thuis als in het verpleeghuis. Voor zowel de patiënt zelf als voor de familie en andere betrokkenen is het een angstige ervaring. Hoe signaleer je een delier en wat kun je doen als zorgverlener om erger (een opname) te voorkomen. Hoe kan je de mantelzorg hierbij betrekken? Een gevarieerde sessie, waarbij u naast theorie handvatten krijgt hier op een goede manier mee om te gaan. Anne Stroomer-van Wijk, sociaal geriater Parnassia en Daisy Quispel, sociaal psychiatrisch verpleegkundige Bavo Europoort

Als een cliënt te veel prikkels krijgt, neemt de kans op probleemgedrag toe. Een manier om het gedrag preventief en positief te beïnvloeden is Shantala Speciale Zorg. Dit is een gestructureerde aanrakingsmethode die zich mede onderscheidt door een respectvolle benaderingswijze en bejegening. Tijdens deze actieve oefensessie leer je hoe je lichamelijke spanningen preventief kan voorkomen en vooral hoe je positief in contact kan komen met de ander. Marca van de Broek, bewegingsagoge ORO en docent Shantalamassage

Door de ambulantisering krijgen verpleeg- en verzorgingshuizen steeds meer te maken met zorg voor bewoners met een psychiatrische achtergrond. Verzorgenden hebben vaak niet geleerd hoe ze met probleemgedrag als gevolg van een psychiatrische ziekte moeten omgaan. Hoe is dit gedrag te herkennen? Hoe ga je bijvoorbeeld om met splitsend, claimend of theatraal gedrag? Tijdens deze sessie bespreken we verschillende vormen van probleemgedrag en bieden we handvatten hoe met dit gedrag om te gaan in de praktijk. Fonsz Kriegsman, sociaal psychiatrisch verpleegkundige Altrecht en Maddy Blokland, coördinator Nederlands Kenniscentrum Ouderen Psychiatrie

Door de ambulantisering krijgen verpleeg- en verzorgingshuizen steeds meer te maken met zorg voor bewoners met een psychiatrische achtergrond. Verzorgenden hebben vaak niet geleerd hoe ze met probleemgedrag als gevolg van een psychiatrische ziekte moeten omgaan. Hoe is dit gedrag te herkennen? Hoe ga je bijvoorbeeld om met splitsend, claimend of theatraal gedrag? Tijdens deze sessie bespreken we verschillende vormen van probleemgedrag en bieden we handvatten hoe met dit gedrag om te gaan in de praktijk. Fonsz Kriegsman, sociaal psychiatrisch verpleegkundige Altrecht en Maddy Blokland, coördinator Nederlands Kenniscentrum Ouderen Psychiatrie

Video Interventie in de Ouderenzorg (VIO) is een beproefde begeleidingsmethode die zorgverleners stap voor stap leert omgaan met het door hen als probleem ervaren gedrag. Uitgangspunt is de zorgrelatie en daarbinnen de geslaagde communicatie tussen cliënt en zorgverlener. Wat nog wel goed gaat is het vertrekpunt, waarbij stapsgewijze videofeedback het veranderingsproces op gang brengt. Het eindresultaat is dat verzorgenden weer grip hebben op het specifieke probleemgedrag. De methode is zowel geschikt voor begeleiding bij probleemgedrag binnen zorg- en behandelcentra als in de thuissituatie. Andrea de Groot en Gerard van de Rijt, opleiders Video Interventie Ouderenzorg, Behandelcentrum de Hazelaar/stichting de Wever

Veel mensen met dementie zijn ook depressief. Depressiviteit gaat vaak gepaard met apathie. Het komt vaak voor dat deze cliënten ‘vergeten’ worden. Hoe uit zich deze apathie, hoe herken je depressiviteit bij mensen met dementie en hoe voorkom je dat? Is depressiviteit te behandelen? Naast korte inleiding is dit een praktische doe-workshop. Margje Mahler, psycholoog Stichting Kalorama

Veel mensen met dementie zijn ook depressief. Depressiviteit gaat vaak gepaard met apathie. Het komt vaak voor dat deze cliënten ‘vergeten’ worden. Hoe uit zich deze apathie, hoe herken je depressiviteit bij mensen met dementie en hoe voorkom je dat? Is depressiviteit te behandelen? Naast korte inleiding is dit een praktische doe-workshop. Margje Mahler, psycholoog Stichting Kalorama

Aan de hand van de casus 'Wandelen met Tiny' wordt u tijdens deze sessie meegenomen in de methodische aanpak die je kan toepassen bij probleemgedrag. Met tekst, beeld en geluid wordt duidelijk wat het probleem is, wat de oorzaak is en hoe je het probleemgedrag stapsgewijs kan aanpakken. Ook het resultaat komt in beeld: hoe gaat het nu met de cliënt? Heeft de aanpak van het CCE effect gehad? Magda Hermsen, GZ-psycholoog en CCE-consulent en Peter Koedoot, projectleider expertise management CCE

Gedrag van mensen met dementie en/of een verstandelijke beperking is sterk afhankelijk van de omgeving. Dit komt door het verlies van het denkvermogen. In een ‘gunstige’ omgeving (stressvrij voor het onderbrein), is het gedrag ook gunstig en omgekeerd. Een gunstige omgeving kan daarmee probleemgedrag voorkomen. Hoe zorg je voor een gunstige omgeving? Naast een stuk theorie gaat u in deze sessie vooral praktijk gericht oefenen. Anneke van der Plaats, sociaal geriater Ouderenadvies / Het Breincollectief

Gedrag van mensen met dementie en/of een verstandelijke beperking is sterk afhankelijk van de omgeving. Dit komt door het verlies van het denkvermogen. In een ‘gunstige’ omgeving (stressvrij voor het onderbrein), is het gedrag ook gunstig en omgekeerd. Een gunstige omgeving kan daarmee probleemgedrag voorkomen. Hoe zorg je voor een gunstige omgeving? Naast een stuk theorie gaat u in deze sessie vooral praktijk gericht oefenen. Anneke van der Plaats, sociaal geriater Ouderenadvies / Het Breincollectief

Aan de hand van diverse casuïstiek oefen je in deze sessie hoe je als team probleemgedrag integraal kunt aanpakken en daarbij elkaar kunt ondersteunen. Belangrijk is de bewoner erg goed te kennen. Er wordt daarbij nauwkeurig gekeken naar de functie van het gedrag, het ontwikkelen van een begeleidingsstijl op maat en het beïnvloeden van omgevingsfactoren. Voorwaarde voor succes is daarbij een goede verbinding met de verschillende disciplines en de familie. Gerben Bergsma, verpleegkundig expert GGZ en CCE-consulent en Martin de Vor, trainer/opleider dV Support en CCE-consulent

Mensen met dementie kunnen nog steeds leren, zo blijkt onder meer uit wetenschappelijk onderzoek. Veel gedrag dat mensen met dementie vertonen, is onbewust ‘aangeleerd’ door hun begeleiders. Andersom werkt het ook. Door veranderd gedrag van zorgverleners en familie kan (probleem)gedrag worden ‘afgeleerd’. Bijvoorbeeld als het gaat om het 200 keer per dag dezelfde vraag stellen, het kamers van anderen binnenlopen en vele andere gedragsvraagstukken. Een praktische workshop. Ruud Dirkse, auteur en directeur van zorginnovatiebureau DAZ

Mensen met dementie kunnen nog steeds leren, zo blijkt onder meer uit wetenschappelijk onderzoek. Veel gedrag dat mensen met dementie vertonen, is onbewust ‘aangeleerd’ door hun begeleiders. Andersom werkt het ook. Door veranderd gedrag van zorgverleners en familie kan (probleem)gedrag worden ‘afgeleerd’. Bijvoorbeeld als het gaat om het 200 keer per dag dezelfde vraag stellen, het kamers van anderen binnenlopen en vele andere gedragsvraagstukken. Een praktische workshop. Ruud Dirkse, auteur en directeur van zorginnovatiebureau DAZ

De (Verenso) richtlijn omgaan met probleemgedrag bestaat al een tijd. Toch blijkt het moeilijk om deze goed te hanteren. Hoe zorg je er als psycholoog of als casemanager voor de richtlijn goed te implementeren? Tegen welke problemen loop je aan? Wie en wat heb je nodig? Samen met een specialist veranderinggsmanagement en een psycholoog gaat u tijdens deze sessie actief aan de slag om de richtlijn goed in te kunnen zetten binnen uw organisatie. Barbara Oppelaar, Proversie, vennoot begeleiders in verandering en Marianne Haverlach, psycholoog Beweging 3.0

Als verzorgenden in hun werk te maken krijgen met probleemgedrag kunnen zij dat als lastig of zelfs bedreigend ervaren. In de praktijk wordt nogal eens naar snelle oplossingen gegrepen zoals afzonderen, rustgevende medicatie tot fixeren. Vaak met averechts resultaat. Probleemgedrag kan worden verholpen door mensen te activeren en aan te zetten tot bewegen. In deze sessie staan we uitgebreid stil bij praktijkvoorbeelden waarbij mensen met een lichte en matige verstandelijke beperking met gedragsproblemen worden ondersteund met een actief bewegingsprogramma. Karin Volkers, postdoc Klinische Neuropsychologie VU Amsterdam en coördinator kenniscentrum Stichting Philadelphia Zorg en Ivo Meijer, teamleider Woon- en Dagvoorziening De Dijk Ons Tweede Thuis

Als verzorgenden in hun werk te maken krijgen met probleemgedrag kunnen zij dat als lastig of zelfs bedreigend ervaren. In de praktijk wordt nogal eens naar snelle oplossingen gegrepen zoals afzonderen, rustgevende medicatie tot fixeren. Vaak met averechts resultaat. Probleemgedrag kan worden verholpen door mensen te activeren en aan te zetten tot bewegen. In deze sessie staan we uitgebreid stil bij praktijkvoorbeelden waarbij mensen met een lichte en matige verstandelijke beperking met gedragsproblemen worden ondersteund met een actief bewegingsprogramma. Karin Volkers, postdoc Klinische Neuropsychologie VU Amsterdam en coördinator kenniscentrum Stichting Philadelphia Zorg en Ivo Meijer, teamleider Woon- en Dagvoorziening De Dijk Ons Tweede Thuis

Als je ouderen met dementie in de problemen wilt brengen moet je ze niet laten 'wonen', maar 'verplegen' in het verpleeg- en verzorgingshuizen. Dit is de prikkelende startstelling van het debat, dat ingaat op verbinding tussen gedrag en gewoonten van de bewoners. De verzorgende weten alles van de problemen, maar hij/zij heeft minder zicht op de gewoonten van de bewoners. Terwijl niet aansluiten bij gewoonten onbewust of probleemgedrag tot gevolg kan hebben. Welke rol heeft u bij het achterhalen en aansluiten bij de gewoonten van de cliënten en welke problemen levert dat voor u op. Debatleider: Gerke de Boer, verpleegkundige en auteur van het boek 'U woont nu hier' en 'Het dementie brein (omgaan met probleemgedrag)'

Het uitgangspunt van de nieuwe Wet Zorg en Dwang is dat vrijheidsbeperkende maatregelen in principe niet worden toegepast, tenzij er sprake is van ernstig nadeel voor de cliënt of zijn omgeving. Een mooi uitgangspunt, maar hoe doe je dat in de praktijk? Hoe maak je een afweging wanneer je moet kiezen tussen de vrijheid en de veiligheid van een cliënt? Bestaan er alternatieven voor maatregelen die nu worden gebruikt? In hoeverre mag je experimenteren met de vrijheid van een cliënt? In deze sessie gaan we aan de hand van casuïstiek op zoek naar antwoorden op deze vragen. Er is ook ruimte om van elkaar te leren en ervaringen uit te wisselen. Francisca Hardeman, programmamedewerker Kwaliteit en Innovatie ouderenzorg Vilans en Saskia Danen, trainer, auteur en projectmanager Zorg4Zorg

Het uitgangspunt van de nieuwe Wet Zorg en Dwang is dat vrijheidsbeperkende maatregelen in principe niet worden toegepast, tenzij er sprake is van ernstig nadeel voor de cliënt of zijn omgeving. Een mooi uitgangspunt, maar hoe doe je dat in de praktijk? Hoe maak je een afweging wanneer je moet kiezen tussen de vrijheid en de veiligheid van een cliënt? Bestaan er alternatieven voor maatregelen die nu worden gebruikt? In hoeverre mag je experimenteren met de vrijheid van een cliënt? In deze sessie gaan we aan de hand van casuïstiek op zoek naar antwoorden op deze vragen. Er is ook ruimte om van elkaar te leren en ervaringen uit te wisselen. Francisca Hardeman, programmamedewerker Kwaliteit en Innovatie ouderenzorg Vilans en Saskia Danen, trainer, auteur en projectmanager Zorg4Zorg

Mensen met dementie en of een verstandelijke beperking ervaren vaak klachten als angst, pijn, onrust, en slaapproblemen. Zij kunnen hier niet altijd goed over praten, terwijl dit de kwaliteit van leven in grote mate beïnvloedt. De klachten zijn bovendien niet altijd medisch adequaat te behandelen.Therapeutic touch is een korte, zachte interventie die met liefdevolle aandacht gegeven wordt. De patiënt ervaart TT meestal als ontspannend, rustgevend en helend. Onderzoek bevestigt dat het angst, pijn en onrust vermindert. In deze sessie leert u wat TT is en ook hoe dit binnen een afdeling/instelling kan worden doorgevoerd. Martine Bush, directeur Van Praag Instituut en trainer/ontwikkelaar complementaire zorg en Doro Acquoy, EVV-er Omring

Dementie gaat vaak gepaard met probleemgedrag en beperking in communicatie. Er zijn diverse richtlijnen voor de aanpak van moeilijk hanteerbaar gedrag, zoals onrust, delier, angst en depressie. De richtlijnen benadrukken het belang van psychosociale interventies en multidisciplinaire samenwerking. In deze sessie zullen we u aan de hand van een concreet praktijkvoorbeeld laten kennismaken met het model Grip op probleemgedrag voor de multidisciplinaire aanpak van probleemgedrag. Sandra Zwijsen, onderzoeker en promovendus VUmc, EMGO+ Instituut en Martin Smalbrugge, specialist ouderengeneeskunde Gerion