Dementievriendelijke gemeenschap

Hoe kunnen mensen met dementie zo lang mogelijk actief blijven binnen hun eigen sociale netwerken, zoals de (sport)vereniging, de buurt en de familie. En op welke manier kunnen maatschappelijke dienstverleners als politie, winkeliers en taxi- en buschauffeurs meer begrip krijgen voor mensen met dementie en ondersteunen bij hun functioneren? Tijdens deze inspiratiesessie ga je op zoek naar antwoorden en mogelijkheden voor een meer dementievriendelijke gemeenschap.

Jasper Kimenai, medewerker Belangenbehartiging en Zorgvernieuwing Alzheimer Nederland en
Wies Arts, programmacoördnator PG-raad Brabant

Dagbesteding en mengen van doelgroepen

Is het mogelijk om kwetsbare mensen met dementie, verstandelijke beperking of psychiatrische problematiek gezamenlijk aan dagbestedingsactiviteiten te laten deelnemen? Op de Welkomboerderijen in Terneuzen gebeurt dit met succes. Diversiteit biedt kansen en mogelijkheden voor mensen om nieuwe sociale contacten op te doen en te werken aan praktische en sociale vaardigheden. Wat kunnen we leren van dit goede voorbeeld en hoe kunnen wij de ervaringen vertalen naar de eigen praktijk? Een inspiratiesessie over dagbesteding voor gemengde doelgroepen.

Sofie Maeyens, agogisch medewerker Welkomboerderijen aan-Z en
Jan van Os, zorgverlener Theetuin Koewacht

Koken en eten

Geuren en smaken van eten en drinken hebben veel impact op ons leven. Iedereen beschikt over eetherinneringen. Ze komen vaak onverwacht voorbij, je vangt een geur op en je buitelt jaren terug in de tijd. Wat kan lekker en vers gemaakt eten in een huiselijke sfeer toevoegen aan de kwaliteit van leven van bewoners? Beperkt budget? Samen koken als dagbesteding? Veel parttimers? Fingerfood? Rol van familie en vrienden? Ondervoeding? Allemaal vragen die aan bod komen. En we gaan proeven, ruiken, snijden en op zoek naar onze eigen smaakherinneringen.

Lisette Bossert, chef-kok en eigenaar Bossert Kookwerken

Dementie en psychiatrie

Bewoners in verpleeg- en verzorgingshuizen hebben naast dementie regelmatig ook psychiatrische problemen. Een van de gevolgen kan zijn dat dementie de psychiatrische aandoening versterkt. Tijdens deze workshop leer je deze dubbele problematiek te herkennen en hoe daar mee om te gaan. Stichting Warande is een jaar geleden gestart met een speciale afdeling dementie en psychiatrie. De betrokken specialist ouderengeneeskunde deelt haar eerste ervaringen van de nieuw opgezette afdeling.

Anja Thijsen, specialist ouderengeneeskunde stichting Warande

Vasculaire cognitieve stoornissen

Vasculaire schade in de hersenen komt vaak voor; geïsoleerd of in combinatie met de ziekte van Alzheimer. Aan de hand van actueel onderzoek behandelen we vragen als: wat is vasculaire dementie en hoe stel je de juiste diagnose? Wanneer is sprake van een combinatie met Alzheimer en wat is dan de behandeling? In deze workshop is aandacht voor de theorie en de gevolgen in het dagelijks leven van zowel de patiënt als de familie.

Prof.dr. Geert Jan Biessels, hoogleraar Cerebrovasculaire ziekten en Cognitie en
Nenne van Kalsbeek, verpleegkundig specialist afdeling Cerebrovasculaire ziekten UMC Utrecht

Parkinson dementie

Bij de ziekte van Parkinson ontstaat in de hersenen een tekort aan dopamine, hierdoor wordt onder andere de aansturing van spierbewegingen aangetast. Tegelijkertijd worden spieren stijf, waardoor lichaamsbewegingen moeilijker op gang komen. Naarmate Parkinson patiënten ouder worden, stijgt de kans op het krijgen van dementie. Stichting Groenhuysen heeft veel ervaring en kennis op het gebied van Parkinson dementie. Je krijgt praktische tips hoe met deze specifieke cliëntengroep om te gaan. Wat zijn goede interventies?

Danny Hommel, Specialist Ouderengeneeskunde Stichting Groenhuysen en onderzoeker Radboudumc
en Marieke van Tilburg verpleegkundig specialist en parkinsonverpleegkundige long-stay afdeling Stichting Groenhuysen

Veel te doen met groen

Er is inmiddels veel bekend over de invloed van natuur op het welbevinden van mensen in het algemeen en mensen met dementie in het bijzonder. Maar hoe zorg je in de praktijk dat mensen met dementie binnen en buiten de eigen woonomgeving meer groenbeleving hebben? Wat kun je praktisch doen in en met een tuin? Hoe zorg je dat een tuin daadwerkelijk gebruikt wordt? Hoe zet je een tuingroep op? Een praktische workshop onder leiding van een deskundige op het gebied van meer-generatieprojecten en groenbeleving door mensen met dementie.

Anke Wijnja, tuinarchitect Bureau Fonkel

Omgeving en dementie

Het gebouw waarin iemand met dementie verblijft heeft veel invloed op zijn/haar welbevinden. Waar moet op gelet worden bij het ontwerp en de inrichting? Wat kan je aanpassen binnen de bestaande woonomgeving om te zorgen dat mensen met dementie zo actief mogelijk blijven, zich kunnen oriënteren en zich thuis voelen. Twee deskundigen nemen je mee op een ontdekkingstocht door de gebouwde omgeving.

Caro van Dijk, architect en docent TU-Delft en
Fiona de Vos, omgevingspsycholoog gespecialiseerd in ‘Healing environments’ Studio dVO

Geen gesloten afdelingen meer

In Nederland verblijven verhoudingsgewijs meer mensen met dementie achter gesloten deuren met deurcodes, dan in de meeste andere landen. De gesloten deur levert vaak veel (gedrags)problemen op. Toch zien we in Nederland ook al enkele tientallen huizen die geen enkele deur meer op slot hebben. Zo heeft men bij de woonzorgcentrum Vissershaven, mede door de inzet van domitica, al veel ervaringen met een open deuren beleid. Hoe krijgen we dit voor elkaar? Wat kan het lerend vermogen van mensen met dementie hierbij betekenen? Welk normen en waarden moeten ter discussie gesteld worden? Welke moderne hulpmiddelen kunnen helpen?

Ruud Dirkse, directeur zorginnovatiebureau DAZ
en Marcha van der Ouderaa, locatiemanager stichting tanteLouise-Vivensis

Interventies bij moeilijk hanteerbaar gedrag

De afgelopen jaren zijn er diverse richtlijnen uitgebracht voor de aanpak van moeilijk hanteerbaar gedrag van mensen met dementie. Deze richtlijnen benadrukken het belang van psychosociale interventies. In deze workshop staan we aan de hand van voorbeelden stil bij verschillende vormen van probleemgedrag en de koppeling met belevingsgerichte zorg.

Maritza Allewijn, directeur PgD en ouderenpsycholoog De Rijnhoven

Aan- en afleren (probleem)gedrag

Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat mensen met dementie nog steeds kunnen leren. Veel gedrag dat mensen met dementie vertonen, is onbewust ‘aangeleerd’ door hun begeleiders. Andersom werkt het ook. Door veranderd gedrag van zorgverleners en familie kan (probleem)gedrag worden ‘afgeleerd’. Bijvoorbeeld als het gaat om het 200 keer per dag dezelfde vraag stellen, het kamers van anderen binnenlopen, agressie en vele andere gedragsvraagstukken. Een praktische workshop.

Ruud Dirkse, auteur, trainer en directeur van zorginnovatiebureau DAZ

Afstemmen op probleemgedrag

Voor cliënten met dementie die gedragsproblematiek vertonen is opname in een verpleeghuis niet eenvoudig. Zorggroep Elde heeft een tijdelijke afdeling, waar deze cliënten multidisciplinair intensieve begeleiding en behandeling krijgen, zonder direct medicatie in te zetten. In het contact tussen medewerker en cliënt mag het gedrag van de cliënt er zijn en sluit de medewerker daarop aan. Essentie is dat de medewerker zichzelf als instrument inzet in het contact met de cliënt. Aan de hand van casuïstiek en filmmateriaal krijg je zelf tools hoe om te gaan met het soms onbegrepen gedrag van je cliënten.

Barbara Wijnand, hoofd verzorging & verpleging en
Gerrie Hubers, GZ-Psycholoog Zorggroep Elde

Toegevoegde waarde van bewegen

Bewegen heeft op vele gebieden toegevoegde waarde. Het bevordert de zelfredzaamheid en versterkt de lichamelijke en geestelijke conditie. Toch weten we dat mensen met dementie veel te weinig bewegen. Mede daarom ontwikkelde de Inspectie voor de Gezondheidszorg 7 bouwstenen voor een beweegbeleid. Hoe vertaal je dit naar de praktijk? Hoe zorg je dat mensen met dementie daadwerkelijk meer bewegen?

Olga Commandeur, oud (olympisch) sportster en vitaliteitscoach voor meer bewegen door en voor senioren

In gesprek over gevoelige kwesties

Anticiperen op wat gaat komen Als jij of je partner net de diagnose dementie hebt gekregen, is het praten over het verdere ziekteproces of zelfs de dood vaak erg lastig. Door emotie of wellicht een taboe blijft dit veelal onbespreekbaar. Maar als de ziekte voortschrijdt is er meestal geen gelegenheid meer te praten en te beslissen over belangrijke en gevoelige kwesties. Wat ontneem je mensen als je dit niet ter sprake brengt? Het lectoraat palliatieve zorg en dementie onderzoekt dit. In deze workshop krijg je praktische tips voor het bespreekbaar maken van gevoelige thema's en mogelijke dilemma's.

Carolien van Leussen, docent verpleegkunde en lid kenniskring Palliatieve Zorg, Ethiek en Communicatie Hogeschool Windesheim en
Margot van Acker, teammanager ontmoetingscentra Pieter van Foreest

Let's talk about sex

Behoefte aan intimiteit en seksualiteit verdwijnt niet als je dementie krijgt. Die behoefte kan dan worden geuit in woord of gedrag. Hoe (h)erken je dit als zorgverlener en hoe maak je dit vervolgens bespreekbaar? Praten over intimiteit en seksualiteit is vaak met taboes omgeven en blijkt voor zowel zorgverlener als cliënten een onderwerp te zijn wat vaak wordt gemeden. In deze workshop leer je het herkennen van en bespreekbaar maken van de behoefte aan seksualiteit en intimiteit. En welke mogelijkheden heb je als zorgverlener om hiermee om te gaan? De sekskoffer is ontwikkeld als hulpmiddel om met de cliënt en zijn naasten in gesprek te komen.

Riët Daniël, gezondheidspsycholoog en seksuoloog Archipel Zorggroep

Communicatie met mensen met gevorderde dementie

Systematische video-analyse heeft aangetoond dat mensen met een vergevorderde dementie gevoelig zijn voor de manier waarop zij worden benaderd. Dit komt tot uitdrukking in hun gedrag. Hoe kan je hier als zorgverlener op inspelen? Welke mogelijkheden heb je om het contact toch tot stand te brengen en hoe weet je bij welke interventie de bewoner aansluiting vindt? Aan de hand van videomateriaal met praktijkcasuïstiek leer je meer over de mogelijkheden tot communicatie.

dr. Marjolein den Ouden, hoofddocent/onderzoeker lectoraat Verpleegkunde Saxion en
Hermie Timmerije, activiteitenbegeleider/woonbegeleider Stichting Zorgcombinatie Marga Klompé

Kunst van het verleiden

De juiste communicatie, het aanspreken van het lerend vermogen en de kunst van het verleiden. Daar draait het om bij het activeren van mensen met dementie. Hoe doorbreek je het gevoel van onveiligheid, faalangst en verveling en ga je om met het gebrek aan initiatief van mensen met dementie? Hoe krijg je mensen zover dat ze huishoudelijke klusjes uitvoeren, zichzelf wassen of contact leggen? Een creatieve en soms onorthodoxe aanpak kan heel verfrissend werken. In deze workshop ga je zelf aan de slag met casuïstiek en krijg je feedback van een zeer ervaren begeleider.

Lenie Vermeer, GZ-psycholoog Lelie Zorggroep

Dementie en humor

Verandert de beleving van humor als iemand dementie krijgt? Wat is humor eigenlijk en wat is de functie van humor? Het (noodzakelijke) gebruik van humor is vaak moeilijk. Hoe kun je mantelzorgers of professionals ondersteunen om humor te gebruiken in het contact met mensen met dementie. Tijdens deze workshop deel je praktische tips en krijg je inzicht in het keerpunt waar humor kan ontstaan.

Corrie Aarts, projectmanager Dementie Ondersteunings- en Trainingcentrum (DOT) De Wever

In contact door muziek

Het project 'De Stem van ons Geheugen' brengt mensen met dementie, hun mantelzorgers en omgeving samen via muziek. Zingen activeert bepaalde hersendelen, waardoor je makkelijker in contact kan komen met mensen met dementie. Hoe kan je met je eigen stem een bijdrage leveren aan contact maken, welbevinden en de empowerment van mensen met dementie? Een inspirerende workshop, waarbij contact maken centraal staat.

Hanne Deneire, artistiekleider House of Music en coördinator De Stem van ons Geheugen

Depressie

Veel mensen met dementie zijn ook depressief. Volgens sommige onderzoeken geldt dit zelfs voor 1 op de 3 mensen met dementie! Depressiviteit maakt zowel voor betrokkene zelf, als voor mensen in diens omgeving, de omgang met de dementie lastiger. Hoe herken je depressiviteit bij mensen met dementie en hoe voorkom je dat? Is depressiviteit te behandelen? Wat zijn slimme benaderingswijzen bij iemand met een depressie? Naast korte inleidingen is dit een praktische doe-workshop.

Debby Gerritsen, Senior onderzoeker Universitair Kennisnetwerk Ouderenzorg Nijmegen Radboudumc en
Riët Daniël, psycholoog Archipel Zorggroep

Hallucinaties

Mensen met dementie kunnen last krijgen van hallucinaties. Ze zien of horen dingen die er niet zijn. Slecht zien en/of horen of een afwijking van de normale routine zijn zaken waardoor de hallucinaties kunnen verergeren. Hallucinaties kunnen het gedrag sterk beïnvloeden en komen bijvoorbeeld bij Lewy-body dementie vaker voor. Hoe herken je hallucinaties? Welke vormen zijn er en hoe kan je als zorgverlener het beste omgaan met hallucinaties?

Ronald Geelen, psycholoog Thebe en auteur van meerdere boeken over gedrag bij dementie

Stress en emoties

Hoe ga je slim om met emoties en stress bij mensen met dementie? Soms werkt iets toch niet zo als van tevoren bedacht is. In deze workshop lichten we het waarom daarvan toe aan de hand van de opbouw en de werking van de hersenen. Een praktische sessie waarbij je handvatten krijgt hoe in te spelen op veranderende emoties en stressvol gedrag.

Ronald Geelen, psycholoog Thebe en auteur van meerdere boeken over gedrag bij dementie

Zelfregie en bejegening bij dementie

Mensen met dementie hebben recht op een goede kwaliteit van leven, waarbij de eigen regie het verschil maakt. Het is daarom belangrijk zowel de mensen met dementie als de zorgprofessionals hiertoe uit te rusten en te motiveren. Hoe zorgen we ervoor dat ook mensen met dementie voldoende regie over hun eigen leven ervaren? Hoe kunnen zij hun leven naar eigen wens vormgeven, thuis en in een intramurale setting? Een workshop over bejegening en het behouden en bevorderen van zelfregie bij dementie.

Henk van Pagée, ervaringsdeskundige met jongdementie en
Chantal van Arensbergen, verandercoach en trainer Eigen Regie in zorg en welzijn

Zingeving in de dementiezorg

Zingeving is belangrijk. Als je in de zorg ‘zin’ en betekenis ervaart, heb je er ook meer zin in: je doet het met plezier en voldoening. Dit is ook van belang voor degene voor wie je zorgt: wat geeft zijn/haar leven eigenlijk zin? Wat doet hij/zij graag en waar put hij/zij kracht uit? En hoe kom je daarachter? Ontdek waar jij de zin vandaan haalt, hoe je in gesprek kunt gaan over zingeving en levensvragen, en oefen in luisteren. Je krijgt een handige tool mee om aan de slag te gaan met zingeving in jouw zorg.

Tim van Iersel, geestelijk verzorger woonzorgcentrum De Strijp, Rustoord en Leilinde WoonZorgcentra Haaglanden

Dementie en euthanasie

Volgens artsenorganisatie KNMG is euthanasie alleen mogelijk als mensen op het moment zelf en bij herhaling aangeven dat ze niet meer willen leven. Mensen met dementie kunnen dat echter niet meer. Dan is het aan de inschatting van de arts, waarbij de medewerking van de familie essentieel is. Wanneer kan je als je dementie hebt nog een afgewogen besluit nemen over je eigen levenseinde? Durf je als professional het gesprek hierover aan te gaan? Aan de hand van casuïstiek ga je met elkaar in gesprek over deze moeilijke ethische dilemma's.

Pieter Frijns, Specialist Ouderengeneeskunde en scen-arts Sevagram

Dementia Care Mapping

Een objectieve meting naar het welbevinden van mensen met dementie levert inzicht in welbevinden en onbegrepen gedrag, plus verbeterpunten voor de zorgmedewerkers op. Dementia Care Mapping maakt de kwaliteit van zorg én van leven inzichtelijk op individueel, groeps- en organisatieniveau. Door het cyclisch proces van DCM kunnen medewerkers steeds opnieuw aanpassen aan de veranderende behoeften van de cliënt en de zorg borgen (zowel thuis als in instellingen). De Inspectie gebruikt bij haar bezoeken de Sofi-methodiek van DCM.

In deze interactieve workshop gaan we praktisch aan de slag met de DCM-methode, waardoor je inzicht krijgt in de werkwijze en je het effect hiervan direct kunt ervaren. Een aanrader!

Aukje Post, manager en senior trainer DCM en
Fetsje Dantuma, senior trainer DCM

Wetenschappelijk onderzoek: wat hebben we geleerd?

Dementie is een van de grootste uitdagingen op het gebied van de gezondheidszorg. Dementie is nog steeds niet te genezen. Hoe komt dat? Eén van de redenen is dat we nog veel te weinig weten! Op welke manier ontstaat de ziekte en hoe komt de ziekte bij verschillende mensen tot uiting? Waarom is er bij onderzoekers toch zoveel aandacht voor vroegdiagnostiek? Wat is preklinische Alzheimer nu weer voor een fancy begrip? Een sessie over het beter begrijpen van dementie. Wat hebben we uit onderzoek al geleerd? Welke mogelijke oplossingen zijn er voor de patiënt van morgen en hoe kan je daarbij helpen?

Wiesje van der Flier, hoofd klinisch onderzoek Alzheimercentrum VUmc

Geïnteresseerd in het onderwerp?
Wiesje van der Flier schrijft samen met Philip Scheltens een boek, getiteld Het Alzheimermysterie. Hierin kan je nog veel meer lezen over wat we al weten en vooral ook wat we nog niet weten over alzheimer. Het boek komt in half november 2015 uit.

De 'warme overdracht'

Voor een deel van de thuiswonenden met dementie is in de loop van het ziekteproces verhuizing naar een verpleeghuis onvermijdelijk. In de huidige situatie gaat bij de overdracht van extramuraal naar intramuraal veel kennis en ervaring verloren. Hoe is dit te voorkomen? Hoe zorgen we dat deze kennis en ervaring optimaal 'mee gaat' naar het verpleeghuis? Hoe kunnen bestaande patronen doorbroken worden? Een gezamenlijke creatieve zoektocht naar de 'warme overdracht' in deze sessie. Vanuit BrabantZorg worden enkele praktijkvoorbeelden ingebracht.

Ruud Dirkse, directeur zorginnovatiebureau DAZ en
Lo van Loenen Martinet, manager locatiegroep Oss West Meegen BrabantZorg

Uit het verpleeghuis

Enkele bewoners met Korsakov van Den Weeligenberg, een verpleeghuis in Hillegom, leren weer zelfstandig te wonen in eigen appartementen. Dit met ondersteuning van woonbegeleiders. De bewoners werden voorheen de hele dag verzorgd, nu maken ze weer hun eigen bed op, verzorgen de eigen maaltijd en ervaren een gevoel van eigenwaarde. Hoe is dit voor elkaar gekregen? Wat levert het de bewoners, familie en medewerkers op? In deze sessie zal een woonbegeleider en een bewoner hierover vertellen, laat je inspireren!

EVB'er/woonbegeleider afdeling Treslong Verpleeghuis Den Weeligenberg Zorgbalans i.s.m een bewoner

Hospital At Home

Ziekenhuisopname heeft een groot effect op de gezondheid van mensen met dementie. Ouderen met dementie die een acute ziekte krijgen zoals longontsteking, hartfalen of blaasontsteking is ziekenhuisopname vaak onvermijdelijk. Het ziekenhuis is echter voor hen een relatief onveilige omgeving, met een verhoogde kans op vallen, ondervoeding en acute verwardheid. De Hospital At Home studie onderzoekt bij ouderen met dementie de uitkomsten van een ziekenhuisbehandeling thuis ten opzichte van een ziekenhuisbehandeling. Het onderzoek is nog in volle gang, maar je gaat nu al de mogelijkheden en wensen verkennen.

Prof.dr. Sophia de Rooij, klinisch geriater en hoogleraar ouderengeneeskunde UMCG