Landelijk Congres
Lerend vermogen van 
mensen met dementie
5 oktober 2015

Landelijk Congres
Lerend vermogen van
mensen met dementie

Datum
maandag 5 oktober 2015
Locatie
De Werelt
Westhofflaan 2
Lunteren
Routebeschrijving
naar boven

Landelijk Congres Lerend vermogen van mensen met dementie

Inleiding Programma Partners Voor wie? Accreditatie

Inleiding

Vergroten zelfredzaamheid en kwaliteit van leven

Dementie is een ingewikkeld en ingrijpend ziektebeeld. Het gaat gepaard met geheugenverlies, lichamelijke gebreken en gedrags- en karakterverandering. Deze verschijnselen beïnvloeden de kwaliteit van leven. Niet alleen van betrokkenen zelf, maar ook van familieleden, vrienden en bekenden.

Mensen met dementie kunnen nog leren

Het is bij velen onbekend dat mensen met dementie nog van alles kunnen leren. Dit lerend vermogen van mensen met dementie kan helaas het verslechteringsproces niet omkeren of tegenhouden. Wel kan het ertoe bijdragen dat het ziekteproces beter te hanteren wordt en de kwaliteit van leven van alle betrokkenen toeneemt.

Dit leren gaat wel anders dan bij mensen zonder dementie. Deskundigen hebben het vooral over ‘automatisch of onbewust leren’. Je kan als zorgverlener aansluiten bij het bestaande gedragsrepertoire, kleine stapjes maken, consequent de juiste hulp bieden. Het lerend vermogen blijkt in alle fasen van het ziekteproces nog aanwezig te zijn, rekening houdend met die desbetreffende fase.

Omdat veel familieleden en zorgverleners niet weten dat mensen met dementie nog een lerend vermogen hebben, zijn zij sterk geneigd om veel handelingen uit handen te nemen. Maar dat is lang niet altijd nodig en wenselijk. Door gebruik te maken van het lerend vermogen hoeven zij dit minder te doen. Dat levert de persoon met dementie autonomie en veel meer eigenwaarde op en scheelt zorgverleners en familie extra ondersteuning en werkdruk.

Congres Lerend vermogen van mensen met dementie (5e editie)

In de dagelijkse zorg wordt de methodiek van het lerend vermogen bij dementie steeds meer toegepast, zowel thuis als intramuraal. Hoogste tijd om de eerste praktijkervaringen te delen. Daarom organiseerden wij op 5 oktober 2015 de 5e editie het Landelijk Congres Lerend vermogen van mensen met dementie.

roy_kessels_plenaire_gastspreker_studiearena.jpgEen gevarieerd congresprogramma, met uiteenlopende sessie over leren bij dementie thuis en intramuraal. Naast veel praktijkvoorbeelden gverzorgden Prof.dr. Roy Kessels, hoogleraar neuropsychologie Alzheimer Centrum Nijmegen, een kort college over de nieuwste wetenschappelijke inzichten. De dag werd afgesloten in kleine groepjes waarbij je dilemma's en eigen voorbeelden konden voorleggen.

Alle deelnemers ontvingen bovendien een gratis exemplaar van het boek '(Op)nieuw geleerd, oud gedaan'.

Praat mee over dit thema op Twitter en Facebook #StudieArena

Programma

09:00 uur

Ontvangst/registratie & Informatiemarkt

09:30 uur

Opening plenair ochtendprogramma
voorzitter: Jeroen Meeder, directeur StudieArena

09:40 uur

frans_hoogeveen_gastspreker_studiearena_1.jpgHet lerend vermogen bij dementie

Methoden, Technieken en Stappenplan
Een korte inleiding over de verschillende methoden en technieken om het lerend vermogen aan te spreken. Met speciale aandacht voor: onbewust leren, foutloos leren, emotiegeheugen en associatief leren.

Dr. Frans Hoogeveen, lector Psychogeriatrie De Haagse Hogeschool

10:10 uur

roy_kessels_gastspreker_studiearena.jpgNieuwe wetenschappelijke inzichten

Naar het lerend vermogen wordt zowel nationaal als internationaal veel wetenschappelijk onderzoek gedaan. Speciale aandacht gaat uit naar de methodiek van 'foutloos leren'. Wat zijn de nieuwste inzichten en hoe kunnen we deze kennis vertalen naar de dagelijkse zorgpraktijk? 

Prof. dr. Roy Kessels, hoogleraar neuropsychologie Alzheimer Centrum Nijmegen / Radboud Universiteit Nijmegen

Inclusief 15 minuten vragenronde

10:40 uur

Koffie-/theepauze & Informatiemarkt

11:05 uur

peter_verkuijlen_gastspreker_studiearena.jpgLeren vanuit visie

BrabantZorg heeft de methodiek rond het lerend vermogen als een belangrijk onderdeel opgenomen in hun beleids- en visietraject, waarbij een aantal lange termijndoelstellingen voor de zorg voor mensen met dementie zijn vastgelegd. Hoe wordt het beleidsplan vertaald naar de werkvloer bij een organisatie met ruim 5.000 medewerkers en nog meer vrijwilligers en mantelzorgers? Wat merken bewoners en cliënten daarvan? Wat zijn de ervaringen tot nu toe?

 

11:30 uur

Praktijkanekdote - Leren van een cliënt en een mantelzorger

Wat heeft leren mij gebracht, een persoon met dementie en haar dochter aan het woord.

Debora Doeve, teammanager en Wilma Sommerdijk, verzorgende Woonzorgcomplex Vierhoven BrabantZorg

12:00 uur

Sessieronde 1 - keuze uit 8 verschillende sessies

13:00 uur

Lunchpauze & Informatiemarkt

13:50 uur

maritza_allewijn_gastspreker_studiearena.jpgdaphne_mensink_gastspreker_studiearena.jpgObserveren staat los van interpreteren

Om goed aan te kunnen sluiten bij de mens met dementie is waarnemen, kijken en je oor te luister leggen een essentieel onderdeel in de omgang. Hoe weet ik waar ik de aansluiting kan vinden om iemand met dementie nog iets te leren? Wat helpt mij om goed te observeren en hoe doe ik dat eigenlijk? Welke hulpbronnen gebruik ik daarbij? En hoe kan ik mijn bevindingen inzetten in het leerproces?

Maritza Allewijn, directeur PgD en GZ-psycholoog De Rijnhoven en 
Daphne Mensink, trainer Leren met dementie zorginnovatiebureau DAZ

14:40 uur

Koffie-/theepauze & Informatiemarkt

15:00 uur

Sessieronde 2 - keuze uit 8 verschillende sessies

16:00 uur

Lerend vermogen in de eigen praktijk - casuïstiek bespreking

Marktplaats van voorbeelden hoe het leren praktisch kan worden toegepast.

werkconferentie_studiearena.jpgAan het eind van de dag ga je in kleine groepjes concreet aan de slag met diverse thema's of zelf ingebrachte casuïstiek. Na enige tijd rouleren de groepen en kan je een volgende casus die jouw belangstelling heeft met elkaar bespreken.

Voorbeeld thema's:

  • Leren gebruik van tabletcomputers
  • Leren zelf koken
  • Leren gebruiken van geheugen steuntjes als praatknop en automatische pillendoos
  • Leren van beeldbellen (bijvoorbeeld skypen) met (klein)kinderen
  • Leren zelf weer de tanden te poetsen
  • Leren vaste wandelroute
  • Afleren commentaar te leveren op medebewoners
  • Afleren scheldend en slaand gedrag
  • Afleren kamers andere bewoners binnen lopen
  • Ethische vraagstukken rond aanspreken lerend vermogen
17:00 uur

Netwerkborrel & Informatiemarkt

download complete programma

Sessierondes

Ronde 1 Ronde 2
2 .1 Zelfredzaamheid en dagelijkse activiteiten
1 .2 Samenwerking tussen beroepskrachten en familie
2 .2 Samenwerking tussen beroepskrachten en familie
1 .3 Probleemgedrag en stemmingsmanagement
1 .4 Activeren, communicatie en kunst van het verleiden
2 .4 Activeren, communicatie en kunst van het verleiden
1 .5 Finesses van foutloos leren
1 .6 Gevoelsleven en emotieleren
2 .6 Gevoelsleven en emotieleren
1 .7 Geen gesloten afdeling meer
1 .8 Hoe kies ik goede leerdoelen?
2 .8 Hoe kies ik goede leerdoelen?

Partners

StudieArena
Zorginnovatiebureau DAZ
De Haagse Hogeschool
Radboud Alzheimer Centrum

Voor wie?

Het programma was bedoeld voor alle medewerkers die zich inzetten voor de zorg en het verbeteren van het welzijn van mensen met dementie en hun directe omgeving.

Zo was het programma bestemd voor: (gespecialiseerde) verpleegkundigen en verzorgenden, coördinatoren dagactiviteiten en activiteitenbegeleiders, psychologen en psychotherapeuten, mantelzorgconsulenten, casemanagers, thuiszorg- en wijkverpleegkundigen, ergotherapeuten en fysiotherapeuten, specialisten ouderen geneeskunde, (psycho)gerontologen en huisartsen.

Het programma was ook interessant voor medewerkers van brancheorganisaties, kennisinstituten en adviesorganisaties die actief zijn met dementiezorg.

Accreditatie

Dit congres was geaccrediteerd door de volgende verenigingen:
  • Accreditatiebureau Verpleegkundig Specialisten Register (toegekend voor 6 pnt)
  • V&VN (Kwaliteitsregister verpleegkundigen en verzorgenden) (toegekend voor 6 pnt)
  • ADAP (o.a. voor ergotherapeuten, oefentherapeuten, logopedisten en diëtisten)
  • KNGF (Accreditatie is aangevraagd voor het algemene register) (toegekend voor 6 pnt)
  • Registerplein (voorheen BAMw)(toegekend voor 1 pnt)
    • vrije ruimte agogen
    • vrije ruimte maatschappelijk werk
  • SKGV (Stichting Kwaliteitsregister Geestelijk Verzorgers) (toegekend voor 2 pnt)

Extra informatie

Internationaal perspectief toepassingen lerend vermogen en dementie

Hieronder een video van twee internationale wetenschappers die onderzoek doen naar het lerend vermogen van mensen met dementie. Zij hebben speciaal voor het afgelopen congres een videoboodschap ingesproken. Aan het woord komen:

Groot Brittannië
Prof. Linda Clare, klinisch psycholoog en neuropsycholoog, School of Psychology Bangor University Wales

België
Prof. Eric Salmon, neuroloog en specialist in geheugenstoornissen en cognitieve revalidatie, Universiteit van Luik


Leestips 

  • ‘Foutloos leren bij dementie: een praktische handleiding’ (Boom-Lemma, Den Haag).
  • Dirkse, R., Kessels, R.P.C., Hoogeveen, F. & Dixhoorn, I. van (2011). (Op)nieuw geleerd, oud gedaan: Over het lerend vermogen van mensen met dementie. Utrecht/Antwerpen: Kosmos uitgevers B.V.
  • Joosten, L., Berg, S. van den & Teunisse, J.P. (2007). Help me even herinneren: Een gids voor mensen met milde geheugenproblemen en hun naasten. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
  • Kessels, R. & Joosten-Weyn Banningh, L. (2008). Het impliciete geheugen en effectiviteit van foutloos leren bij dementie. Gedragstherapie, 41, 91-103.

Hand-outs presentaties

De onderstaande hand-outs van de presentaties werden in eerste instantie beschikbaar gesteld aan de deelnemers van het betreffende congres en mogen niet verder verspreid/vermenigvuldigd worden of specifieke zaken gekopiëerd zonder schriftelijke toestemming van StudieArena. Dit in verband met copyright en originele bronvermelding.

Hand-out presentaties plenaire lezingen

Hand-out presentaties sessies

 Videos over lerend vermogen bij dementie

Meer instructievideo’s zijn beschikbaar op videos.foutloosleren.nl

 Interessante websites

Achtergrondinformatie gastsprekers/auteurs

Tijdens het eerste congres in 2011 vond de officiële boekpresentatie '(Op)nieuw geleerd, oud gedaan' plaats. Een uitgave waarin het lerend vermogen van mensen met dementie centraal staat. Dit is het tweede boek in de reeks 'Moderne Dementiezorg'. Van het eerste boek, 'Had ik het maar geweten', zijn inmiddels meer dan 10.000 exemplaren verkocht.

Drie van de plenaire gastsprekers van het congres 'Lerend vermogen van mensen met dementie' zijn ook de auteurs van het boek: '(Op)nieuw geleerd, oud gedaan'.

Roy Kessels
Roy Kessels van het Radboud Alzheimer Centrum Nijmegen. Hij is één van de toonaangevende wetenschappers op het gebied van de werking van het brein en het lerend vermogen van mensen met dementie en mede-auteur van het boek over dit onderwerp.

Frans Hoogeveen
Frans Hoogeveen heeft als psycholoog jarenlange ervaring in het werken met mensen met dementie. Hij is ook lector psychogeriatrie aan de Haagse Hogeschool en hoofdredacteur van Denkbeeld, een vakblad over dementie. Frans is ook de drijvende kracht achter het project Radio Remember

Ruud Dirkse
Ruud Dirkse is directeur van DAZ, een adviesbureau gespecialiseerd in zorginnovaties. Hij is ondermeer auteur van ‘Had ik het maar geweten’ en het boek '(Op)nieuw geleerd, oud gedaan'. Ruud is betrokken bij diverse zorgvernieuwingen rond de thema’s dementie, bewegen en leren bij dementie. Hij is tevens één van de ontwikkelaars van de verplaatsbare mantelzorgwoning. Ook publiceert hij regelmatig in vakmedia.

Zie voor meer informatie over het boek: www.opnieuwgeleerdoudgedaan.nl.