PROGRAMMA
09.00 uur Registratie en ontvangst
09.30 uur Start ochtendprogramma
Jeroen Meeder, StudieArena
Ruud Dirkse, zorginnovatiebureau DAZ
09.40 uur
Werking van het geheugen en lerend vermogen bij dementie
Theorie van het lerend vermogen
- Verschillende typen geheugen (bewuste versus onbewuste geheugen)
- Soorten leren: onbewust leren, foutloos leren, emotiegeheugen en associatief leren
- Lerend vermogen in verschillende stadia van het dementieproces
Prof.dr. Roy Kessels, hoogleraar neuropsychologie Radboud Alzheimer Centrum / Radboud Universiteit Nijmegen
Inclusief 15 minuten vragenronde.
10.25 uur
Internationaal perspectief toepassingen lerend vermogen en dementie
2 korte videoboodschappen:
Groot Brittannië: Prof. Linda Clare, klinisch psycholoog en neuropsycholoog, School of Psychology Bangor University Wales
België: Prof. Eric Salmon, neuroloog en specialist in geheugenstoornissen en cognitieve revalidatie, Universiteit van Luik
10.35 uur Koffie- / theepauze
10.50 uur
Praktijk van het lerend vermogen
Methoden, Technieken en Stappenplan
Een korte inleiding over de verschillende methoden en technieken om het lerend vermogen aan te spreken. Een vogelvlucht langs verschillende vormen van automatisch leren.
Ruud Dirkse, directeur zorginnovatiebureau DAZ en auteur van het boek (Op)nieuw geleerd, oud gedaan
Daniëlle Boelen gaat dieper in op één van de vormen van automatisch leren, het foutloos leren. Ook vertelt zij over het stappenplan voor foutloos leren, zoals dat recentelijk door onderzoekers van de Radboud Universiteit Nijmegen is ontwikkeld.
Dr. Daniëlle Boelen, GZ-psycholoog en onderzoeker Leren bij dementie, afdeling medische psychologie Radboud Universiteit Nijmegen
11:35 uur
Lerend vermogen thuis
Een mantelzorger vertelt hoe hij thuis zijn dementerende vrouw in het dagelijksleven dingen aanleert.
Henk Heikens, voormalig docent en mantelzorger
11:55 uur
Implementatie in de organisatie
Tweegesprek over het implementeren van het lerend vermogen binnen zorgorganisaties? Hoe kan een verzorgende bijdragen dat ook collega's, familie en vrijwilligers met deze methodiek gaan werken? Welke rol kan het hoger management spelen bij de 'uitrol' binnen organisaties? Hoe kunnen processen vanuit de werkvloer en vanuit het management elkaar versterken?
Ron Groothuis, locatiemanager Randerode Revalidatie, locatiemanager Dagbehandelingen en Manager Innovatie en Communicatie Zorggroep Apeldoorn en Sonja Becks, PG-verzorgende stichting De Waalboog
12:30 - 13:30 uur Lunch
Middagprogramma 2 sessieronden (6 sessies)
13:30 - 15:00 uur
Sessieronde 1 – Lerend vermogen op deelthema.
15:00 - 15:20 uur koffie-/theepauze
15:20 - 16:50 uur
Sessieronde 2 – Lerend vermogen op deelthema.
Korte omschrijving sessies:
Zelfredzaamheid en dagelijkse activiteiten
Zelfredzaamheid en autonomie zijn belangrijk voor het gevoel van eigenwaarde van mensen met dementie. Hoe kun je aansluiten bij iemands eigen levensstijl en gewoonten? In deze sessie staat de manier centraal waarop het lerend vermogen autonomie en de zelfredzaamheid van mensen met dementie kan bevorderen. Vooral effectiviteit en de succesfactoren voor toepassing in het dagelijks leven en betekenisvolle activiteiten worden besproken.
Dr. Maud Graff, universitair docent en senioronderzoeker ergotherapie, afdeling Revalidatie & IQ Healthcare-Alzheimercentrum, UMC St Radboud Nijmegen i.s.m.
Tirza van Elk, trainster en ergotherapeut Kennemer Gasthuis in Haarlem
Gebruik van de handleiding foutloos leren
Deze sessie is gericht op het gebruik en toepassen van de nieuwe handleiding voor foutloos leren. Hoe deel je een activiteit op in deelstappen? Hoe begeleid je iemand 'foutloos' door een activiteit heen en wat doe je wanneer er toch fouten optreden tijdens het aanleren? Foutloos leren is een methode waarbij er door de therapeut inspanning wordt geleverd om fouten te voorkomen. Dat betekent dat er een belangrijke en sturende rol voor de therapeut is weggelegd en dat deze de persoon met dementie actief begeleidt in het leren. Deze manier staat haaks op het zogenaamde ‘Trial-and-Error Leren’, waarbij de persoon de activiteit uitvoert en pas achteraf feedback krijgt of gecorrigeerd wordt. De nieuwe handleiding is ondermeer getest op een zorgboerderij. Tal van praktijkvoorbeelden worden gedeeld, mede aan de hand van filmpjes. Deelnemers aan deze sessie oefenen met het gebruik van de handleiding.
Maartje de Werd MSc, neuropsycholoog en onderzoeker Leren bij dementie afdeling medische psychologie / Radboud Universiteit Nijmegen i.s.m.
Yvonne van der Leest, verpleegkundige en eigenaar Zorgerf Buiten-Land
Moderne techniek en hulpmiddelen
(1.3 nog plaatsen beschikbaar, 2.3 is inmiddels vol)
70% van de mensen met dementie woont thuis. Tal van handige hulpmiddelen kunnen helpen om langer thuis te kunnen wonen, bijvoorbeeld rond medicatie, oriëntatie en veiligheid. Zowel intramuraal als extramuraal gebruiken mensen met dementie steeds vaker tablets, spelcomputers, moderne communicatieapparatuur. Hoe kan het dat men met moderne hulpmiddelen en communicatieapparatuur om kan gaan en waar moet je op letten bij het aanleren van het gebruik? Een sessie met diverse praktijkvoorbeelden. Hoe pak je het aan om zoveel mogelijk resultaat te bereiken? Waar liggen zowel praktische als ethische grenzen?
Ruud Dirkse, directeur zorginnovatiebureau DAZ i.s.m.
Dr. Nienke Nijhof, Consulent Care Management Philips
Probleemgedrag en stemmingsmanagement
Kan het lerend vermogen ook worden ingezet voor het afleren van probleemgedrag en daarmee een alternatief zijn voor bijvoorbeeld medicatie en haar bijwerkingen? En is het bijvoorbeeld mogelijk om iemand af te leren om heel vaak per dag dezelfde vraag te stellen? Hoe kan je stress en stemmingswisseling zien aankomen en daar adequaat op reageren? In deze sessie komen diverse voorbeelden aan bod waarbij het lerend vermogen kan worden ingezet bij probleemgedrag en ter ondersteuning van (vroegtijdige) gedragsverandering bij mensen met dementie.
Dr. Frans Hoogeveen, lector Psychogeriatrie De Haagse Hogeschool
Activeren, communicatie en kunst van het verleiden
Hoe doorbreek je het gevoel van onveiligheid, faalangst en verveling en kan je mensen activeren tot het uitvoeren van huishoudelijke klusjes of activiteiten als zelf wassen en sociaal contact? Ook bij het aanspreken van het lerend vermogen van mensen met dementie is de communicatie van groot belang. Het is de kunst van het verleiden, waarbij een creatieve en soms onorthodoxe aanpak heel verfrissend kan werken. In deze sessie wordt een mogelijke werkwijze toegelicht aan de hand van praktijkvoorbeelden in de thuissituatie en intramuraal.
Lenie Vermeer, GZ-psycholoog Lelie zorggroep
Organisatie van het lerend vermogen
Het aanspreken van het lerend vermogen vraagt speciale aandacht van het netwerk rond mensen met dementie. Thuis verzorgen casemanagers een coördinerende rol, intramuraal zijn dat verzorgenden en teamleiders. In deze sessie krijgen casemanagers, verzorgenden en leidinggevenden handvatten mee hoe zij het lerend vermogen kunnen organiseren. Hoe zorgen we dat familieleden van professionals open staan voor leren en op één lijn komen te zitten in visie en handelen? Wat betekent dit voor de communicatie? Hoe kan een 'coachrol' aan familie en professionals vorm gegeven worden? Hoe komen we tot gezamenlijke keuzes op welk onderwerp een leerproces wordt ingegaan en op welk onderwerp niet?
Mari Groenendaal, lecturer practitioner en beleidsmedewerker innovatie WoonZorgcentra Haaglanden
Observeren en interpreteren
(1.7 is inmiddels vol, 2.7 nog plaatsen beschikbaar)
Om goed aan te kunnen sluiten bij de mens met dementie is waarnemen, kijken, je oor te luister leggen een essentieel onderdeel in de omgang. Hoe weet ik waar ik de aansluiting kan vinden om iemand met dementie nog iets te leren? Wat helpt mij om goed te observeren en hoe doe ik dat eigenlijk? Welke hulpbronnen gebruik ik daarbij? En vervolgens hoe gebruik ik dat wat ik te weten ben gekomen in het leerproces. In deze sessies staan we op actieve wijze uitgebreid stil bij dit proces.
Daphne Mensink, adviseur en trainer zorginnovatiebureau DAZ i.s.m.
Hans Schellekens, eigenaar bureau Brom en freelance trainer Leren bij dementie zorginnovatiebureau DAZ