Vanuit verschillende disciplines kunnen beweegprojecten worden gestart. Zowel vanuit de fysiotherapie, de ergotherapie, de activiteitenbegeleiding als vanuit de verzorging. Maar hoe zorg je er als enthousiaste eenling voor dat het ook daadwerkelijk vorm krijgt binnen de instelling? Hiervoor zijn er een aantal handige tips en praktijkvoorbeelden die we graag met je delen. Bijvoorbeeld hoe op een PG-afdeling een beweegprogramma is gestart door de fysiotherapie en een voorbeeld waarbij verzorgend personeel actief is betrokken en bewegen volledig is geïntegreerd in de zorg. Een sessie met inspirerende praktijkvoorbeelden en uitwisseling van ideeën.

Iris Fischer, fysiotherapeut Buitenhaeghe

Bij verpleeghuis Oudshoorn is twee jaar geleden een veranderingsproces ingezet om welzijn meer centraal te stellen, onder andere door de inzet van welzijnscoaches en beweegagogen. Dit leidt tot veel nieuwe dynamiek op de afdelingen. Met behulp van attributen worden de woonkamers regelmatig omgebouwd tot gymzaal. Men werkt planmatig onder de titel 'Beweeg u fit club'. Plezier staat centraal. In deze workshop word je geïnspireerd tot meer bewegingsactiviteiten op de afdeling.

Azmi Alubeid, bewegingsagoog welzijnsteam Verpleeghuis Oudshoorn Rijnland Zorgroep

Bewegen en activeren zou veel meer onderdeel moeten zijn van de dagelijkse activiteiten (ADL). Om dit op de afdeling meer te stimuleren organiseerde De Wever bij alle woonzorg- en behandelcentra een Beweegweek. De afdelingen organiseerden zelf activiteiten afgestemd op de wensen en mogelijkheden van de bewoners. Fysiotherapeuten en ergotherapeuten ondersteunde daarbij met coaching en advies. De beweegweek bleek een goede start om bewegingsactiviteiten structureel in te zetten. Medewerkers werden zich bewust hoe makkelijk bewegingsactiviteiten konden worden ingezet. In deze sessie aandacht voor de vraag: hoe organiseer je zelf een inspirerende interdisciplinaire beweegweek en hoe kan je de beweegweek een structureel vervolg geven in de dagelijkse activiteiten?

Bianca Pastoors, fysiotherapeut De Wever locaties de Hazelaar en Kievitshorst, en
Malou Verheijen, fysiotherapeut De Wever

Algemene dagelijkse handelingen (ADL) als wassen, aankleden, koffie zetten en koken kunnen een goed moment zijn om met bewoners/cliënten te bewegen en hen actief te houden. Zorgmedewerkers hebben echter vaak de neiging om te snel dagelijkse handelingen over te nemen. Met als gevolg dat de cliënten minder zelfredzaam worden. Hoe kan je meer zelfregieversterkend werken en de dagelijkse activiteiten benutten om cliënten uit te nodigen tot meer bewegen? Tijdens deze oefen-sessie ga je actief aan de slag met o.a. de zelfredzaamheidsradar.

Nico Knibbe, bewegingswetenschapper en partner LOCOmotion

Markenheem is op al haar locaties beweging en activiteit aan het stimuleren. Tegelijkertijd zet Markenheem bewust in op meer familieparticipatie en de inzet van vrijwilligers. Anke Muizelaar begeleidt allebei de bewegingen. Op beide fronten, maar zeker ook gecombineerd, wordt succes geboekt. Toch is er ook weerstand. Markenheem geeft een kijkje in de keuken van de ervaringen van afgelopen jaar. Met op diverse locaties al prachtige resultaten.

Anke Muizelaar, coördinator Vrijwillgers en Mantelzorg en coördinator Bewegen Markenheem

De rol en het vak van fysiotherapeuten en andere paramedici, die veel aandacht hebben voor bewegen, verandert. Zo wordt bewegen en activeren steeds meer een onderdeel van de dagelijkse activiteiten. Om de bewoners/cliënten optimaal te ondersteunen is kennisdeling en samenwerking tussen verschillende zorgprofessionals essentieel. Dit vraagt een andere manier van samenwerken. Andere verwachtingen en soms het doorbreken van patronen. Dit gaat over je visie, houding en concreet gedrag. Hoe kun je vormgeven aan interdisciplinaire samenwerking en scheiding tussen verschillende functie- en zorgdomeinen voorkomen? Naast inzicht in actuele ontwikkelingen, krijg je tijdens deze sessie handvatten van een verandercoach om interdisciplinaire samenwerking werkelijk vorm te geven.

Edwin van Adrichem, fysiotherapeut en bewegingswetenschapper Healthy Lifestyle, Ageing and Health Care Hanzehogeschool Groningen en
Chantal van Arensbergen, verandercoach en trainer Eigen Regie in zorg en welzijn

In een huiskamerproject of een dagvoorziening is het vaak een hele onderneming om tot een opstelling te komen voor bewegingsactiviteiten. De ruimte is bijvoorbeeld beperkt of het meubilair is zwaar. Gelukkig hoeft dit niet te betekenen dat een bewegingsactiviteit onmogelijk is. Rondom de tafel, aan de tafel en met behulp van de tafel zijn veel vaardigheden en bewegingsspelen op een leuke manier uit te voeren. In deze doe-sessie is aandacht voor de effecten van bewegingsactiviteiten aan tafel en ga je actief aan de slag met een aantal oefeningen. Tevens is er aandacht voor speelse activiteiten uitgevoerd op de stoel.

Trees Werring-Lammers, Sportservice Noord-Holland en auteur Spelenderwijs in beweging: actief aan tafel - handreiking voor activiteitenbegeleiders en vrijwilligers in de ouderenzorg

Bewegen is in de kern zo natuurlijk, zo normaal en toch moet er bewust aandacht voor zijn om het weer terug te laten komen in het dagelijks leven van de cliënt. Het gedrag en de communicatie van de zorgprofessional speelt een belangrijke rol bij het stimuleren om meer te bewegen. Welke gedrag heeft een negatief effect en hoe kan je cliënten verleiden tot bewegen? Gedragsverandering is een ingewikkeld proces, maar gelukkig zijn er met slimme communicatiemiddelen goede resultaten te bereiken. In deze workshop maak je kennis met de theorieën over (onbewuste) gedragsverandering. Ook leer je om te gaan met het beïnvloeden van onbewust gedrag.

Anneke Hiemstra, adviseur Ouderen, en
Femke van Brussel - Visser, adviseur Gedrag, beiden van Kenniscentrum Sport

Steeds meer zorgorganisaties gaan over op zelfsturing. Wat zijn de gevolgen hiervan voor activeren en bewegen van de cliënten/bewoners? Hoe stel je gemeenschappelijke doelen en zorg je ervoor dat iedereen daarnaar gaat handelen? Peter Starink heeft zowel binnen de zorg, als ook in andere sectoren veel ervaring met zelfsturing. Hij gaat in op hoe zelfsturende teams bewegen en activeren kunnen toepassen in de dagelijkse zorg. Naast een theoretische beschouwing gaat Peter vooral in op wat dit vraagt van de samenwerking binnen het team en hoe je elkaar feedback kunt geven. Een onorthodoxe en inspirerende sessie.

Peter Starink, locatiemanager De Boomberg Hilverzorg

De Zweedse band wordt als vrijheidsbeperkende maatregel vrijwel niet meer toegepast. Gesloten deuren echter wel. Deurcodes voor bijvoorbeeld mensen met dementie zijn heel normaal. Is dit 'opsluiten' ook te voorkomen? Ruud Dirkse begeleidt meerdere locaties die bezig zijn met alle deuren weer open maken. Er zijn al diverse verpleeghuizen die alle deuren (weer) open hebben. Wat komt hierbij kijken? Hoe krijg je management, collega's en familie mee in dit proces?

Ruud Dirkse, directeur zorginnovatiebureau DAZ

Veel mantelzorgers kennen het belang van bewegen en actief zijn voor senioren met een zorgvraag onvoldoende. En wie het belang wel ziet, durft niet altijd actief te bewegen of weet niet wat wel/niet kan. Daarom experimenteert de Gemeente ‘s-Hertogenbosch met een praktische workshop voor mantelzorgers over dit onderwerp. Wat kun je doen en waarom? Een leuke en zinvolle variatie op het standaard praatje met koffie! In de workshop is ook aandacht voor de relationele kant van de mantelzorger en de zorgvrager. Een mooie manier om als buurtsportcoach of in de wijk werkende zorg- of welzijnswerker op praktische wijze mensen in de thuissituatie te stimuleren tot een actiever leven.

Maaike Schneider, consulent Sport en Bewegen 50Plus Gemeente 's-Hertogenbosch, en
Hanneke van Dillen, buurtsportcoach 50Plus Gemeente 's-Hertogenbosch

Veel gedrag van ouderen leren wij hen ongemerkt aan. Hoe werkt dat eigenlijk? Wat betekent dit voor het verleiden tot bewegen en actief zijn? Hoe zit dat dan met probleemgedrag? Kunnen wij activerend gedrag aanleren en bijvoorbeeld ernstige boosheid en zelfs agressie afleren? En hoe is beweging in te zetten als hulpmiddel bij deze gedragverandering? Ruud Dirkse schreef er een boek over en deelt zijn ervaringen.

Ruud Dirkse, directeur zorginnovatiebureau DAZ

Veel bewoners van zorginstellingen hebben te maken met depressies. Hoe komt het dat bewegen kan helpen bij het voorkomen van depressies? Hoe dan? En welke rol kan bewegen spelen bij het behandelen van depressies? Deze sessie gaat in op het toepassen van bewegen in dit zorgprogramma en maakt daarbij gebruik van praktische oefeningen en voorbeelden.

Margje Mahler, psycholoog stichting Kalorama en
Alwies Hendriks, psychomotorisch therapeut stichting De Waalboog

Veel ouderen met een zorgvraag gebruiken medicatie. Vaak meerdere medicijnen. Veel medicatie beïnvloedt de zin en mogelijkheden van actief zijn. Hoe kan je daar als fysiotherapeut of andere zorgverlener handig mee om gaan? Waar moet je op letten? Hoe werk je als verschillende disciplines samen rond dit thema?

Spreker volgt.

De inrichting van een zorggebouw heeft grote invloed op de mate van activiteit en het bewegen van de bewoners van dit gebouw. 'Zintuiglijk ontwerpen' en dus slim gebruik maken van licht, kleuren en geuren kan leiden tot meer bewegen. Herkenbare voorwerpen, loopcircuits en gebeurtenissen die zich afspelen in huiskamers, zorgen voor beleving en beweging. Een sessie met veel praktijkvoorbeelden, maar waarin je ook zelf gaat ervaren wat 'zintuiglijk ontwerpen' betekent.

Femke Feenstra, interieurarchitect en directeur de Jong-Gortemaker-Algra Architecten

Het wordt steeds duidelijker dat zowel bewegen als ‘buiten zijn’ belangrijk bijdraagt aan het welzijn van mensen in de langdurige zorg. Vandaar ook dat steeds meer zorginstellingen opnieuw kijken naar hun buitenruimte en deze na herinrichting veel beter benutten. Goede buitenruimten zijn een waardevolle aanvulling op het aanbod van binnen. Ze vergroten niet alleen de beweegmogelijkheden van uw cliënten, maar ook hun contact met mens en natuur. Met zowel de zintuiglijkheid ervaring van het buiten zijn, als ook het bewust oproepen van herinneringen bij het plukken van kruiden. Een beweegvriendelijke buitenruimte biedt ook de gelegenheid om samen beweegactiviteiten te ondernemen. Hoe zorg jij er voor dat ook jouw buitenruimte goed wordt ingezet? Een sessie met veel voorbeelden en praktische tips.

Anke Wijnja, ontwerper Bureau Fonkel – tuinen voor bijzondere doelgroepen

In deze sessie wordt heel praktijkgericht ingegaan op het stimuleren van ouderen met een zorgvraag om hun 'groene vingers' te gebruiken. Werken met groen, bijvoorbeeld in de tuin, doet veel ouderen goed. Toch komt het maar nauwelijks voor dat zorgbehoeftige en/of dementerende ouderen dit dagelijks doen. Meer kennis van 'kleine' groenactiviteiten is nodig. Hoe maak je van iets poten of snoeien een leuke activiteit? Hoe kan je inspelen op de seizoenen? Hoe stimuleer je bewoners en collega's om met groen aan de slag te gaan? Hilverzorg heeft een tuintherapeut die in deze sessie zijn ervaringen deelt, maar je wordt ook zelf aan het werk zet. Een inspirerende en vooral praktische doe-workshop.

Alfred Weessies, tuintherapeut Hilverzorg

Mindfulness Yoga betekent letterlijk met aandacht bewegen. Mindfulness Yoga bevordert de bewustwording waardoor kwetsbare ouderen beter leren voelen en benoemen waar hun behoeften liggen. Yoga oefeningen houden spieren en gewrichten soepel, zorgen voor stevige botten, geven een goede doorstroming van hart-, vaten- en lymfesysteem en brengen het zenuwstelsel in balans. Yoga helpt zo bij het vermindering van ouderdomsklachten als artrose, osteoporose en slaapstoornissen. Yoga verbetert de balans waardoor er minder risico is op vallen en heeft ook een positief effect op stemmingswisselingen als gevolg van bijvoorbeeld dementie. In deze ervaringssessie leer je yoga, adem en massage oefeningen die je samen, op elke moment van de dag met kwetsbare ouderen kunt doen.

Femke Hol, docent Samsara Yogadocentenopleiding en eigenaar Karibu Yoga

Muziek en dans daagt uit, verbindt, motiveert en beweegt mensen. Voor diverse ziektebeelden, zoals dementie, kan muziek zo een extra stimulans zijn tot bewegen. In deze sessie deelt Joke Bos haar ervaringen uit haar ontmoetingscentrum in Amsterdam waar wekelijks een dansmiddag wordt georganiseerd. Andrea Beugger, danseres Pra Muziektheater, vertelt over haar dansproject waarbij ook het contact met kinderen een belangrijke rol speelt. Kortom een inspirerende sessie over toenadering, afwijzing, contact maken, verleiding tot een activiteit, lichamelijke beperkingen, schaamte en over vertrouwen in je lijf en in elkaar.

Joke Bos, programmacoördinator Amsterdams Ontmoetingscentrum de Pijp Combiwel en
Andrea Beugger, danseres Pra Muziektheater

We staan er nauwelijks bij stil dat het kunnen handhaven van balans tijdens dagelijkse dingen zoals opstaan, aankleden, lopen en fietsen de basis is voor ons bewegen. Neurologische ziekten zoals de ziekte van Parkinson of een beroerte leiden tot problemen in het aansturen van bewegingen en tot loop- en balansproblemen. Voorbeelden zijn het bevriezen tijdens het lopen (Parkinson) of de asymmetrische controle van balans (CVA). Vaak worden mensen hierdoor minder mobiel en ook minder zelfstandig in hun dagelijkse activiteiten. Hoe kunnen we voorkomen dat mensen door balansproblemen vallen of angstig worden? Een workshop met veel tips om balans te oefenen en veilig bewegen te stimuleren.

Jip Kamphuis, klinisch gezondheidswetenschapper, docent neurorevalidatie en fysiotherapeut revalidatiecentrum Klimmendaal

Deze sessie is alleen beschikbaar voor medewerkers van zorginstellingen die deelnemen aan het project Bewegen in de ouderenzorg van het Kenniscentrum Sport / zorginnovatiebureau DAZ. In deze sessie is er speciale aandacht voor een thema dat naar voren is gekomen in het project. 

Themasessie 1: Eigen initiatief bewoners

In bijna alle huizen die deelnemen aan het project 'Bewegen in de ouderenzorg' lopen initiatieven om bewoners weer meer zelf verantwoordelijk te maken voor hun eigen activiteiten en beweging. Hoe zorgen wij dat zij zich minder afwachtend en afhankelijk van zorgverleners en vrijwilligers opstellen? Waar zijn al eerste goede ervaringen? Waar lopen we tegenaan?

Kenniscentrum Sport / zorginnovatiebureau DAZ

Deze sessie is alleen beschikbaar voor medewerkers van zorginstellingen die deelnemen aan het project Bewegen in de ouderenzorg van het Kenniscentrum Sport / zorginnovatiebureau DAZ. In deze sessie is er speciale aandacht voor een thema dat naar voren is gekomen in het project. 

Themasessie 2: Minder overnemen

Vanuit de beste bedoelingen nemen veel zorgverleners, familie en vrijwilligers veel uit handen van bewoners. Hierdoor wordt teveel overgenomen, een thema dat op vrijwel alle bruisbijeenkomsten promonent naar voren kwam. Een beetje overnemen is vaak nodig door de onderliggende ziektebeelden, maar hoe zorgen we dat het teveel overnemen minder wordt? Hoe krijgen we beweging in deze ingewikkelde gedragsverandering van met name zorgverleners? Waar zien we hobbels? En waar kansen? Welke tussenstappen zijn in dit lange en fundamentele proces te zetten? Wat zijn noodzakelijke randvoorwaarden?

Kenniscentrum Sport / zorginnovatiebureau DAZ

Deze sessie is alleen beschikbaar voor medewerkers van zorginstellingen die deelnemen aan het project Bewegen in de ouderenzorg van het Kenniscentrum Sport / zorginnovatiebureau DAZ. In deze sessie is er speciale aandacht voor een thema dat naar voren is gekomen in het project. 

Themasessie 3: Successen vieren

Uit iedere bruisbijeenkomst van het project 'Bewegen in de ouderenzorg' zijn mooie agendapunten voor dit project naar voren gekomen. In ieder huis zijn willers maar ook sceptici. We zetten de willers voorop, maar willen ook sceptici meekrijgen. Het vieren van successen, hoe klein dan ook, is in dit project belangrijk. Maar hoe kan je dat doen? Hoe benoem en herken je die? Hoe richt je de communicatie in?

Kenniscentrum Sport / zorginnovatiebureau DAZ