W
1
.1 Voeding en de werking van het geheugen
Voeding en de werking van het geheugen - Goede voeding om te 'onthouden'
Ons brein is één van onze belangrijkste organen. Onze hersenen sturen immers vele andere lichaamsfuncties aan. Ook ons geheugen, karakter en gedrag wordt geregeld door onze hersenen. Daarom is dementie zo'n veelomvattend en ingrijpend proces. Maar wat is nu eigenlijk de relatie tussen voeding en de werking van de hersenen? Kunnen bepaalde voedingsstoffen de werking van het geheugen beïnvloeden? Wat kunnen we concluderen uit onderzoeken over de relatie voeding, de werking van de hersenen en cognitieve achteruitgang? Hoe wordt dergelijk onderzoek eigenlijk uitgevoerd en op welke gebieden is behoefte aan nader onderzoek?
Dr. ir. Ondine van de Rest, onderzoeker afdeling Humane voeding Wageningen UR
|
W
2
.1 Voeding bij Parkinson dementie
Voeding bij Parkinson dementie
Bij 35 tot 55 procent van de mensen die lijden aan de ziekte van Parkinson ontwikkelt zich dementie. Mensen met Parkinson hebben veel te maken met voedingsgerelateerde problemen. Obstipatie, gewichtsverlies of juist gewichtstoename zijn hier bekende voorbeelden van. Zorgverleners krijgen regelmatig vragen van patiënten over voeding; ‘Welke voeding kan ik het beste gebruiken om te voorkomen dat ik verder afval?’, ‘Wat kan ik doen tegen obstipatie?’, of ‘Wat is de relatie tussen mijn voeding en de werking van mijn medicatie?’ De diëtist heeft een belangrijke rol in de behandeling van voedingsgerelateerde problemen, maar voeding is niet alleen het domein van de diëtist. Ook andere zorgverleners kunnen vragen beantwoorden en adviezen geven. Heel belangrijk dus om af te stemmen wie wat doet en waarom. In deze sessie krijg je naast theoretische kennis ook veel praktische tips en adviezen.
Heleen Dicke, diëtist afdelingen neurologie, geriatrie en psychiatrie radboudumc Nijmegen en coördinator diëtetiek ParkinsonNet
|
W
1
.2 Wat te doen bij slikproblemen?
Wat te doen bij slikproblemen?
Slikproblemen komen voor wanneer iemand niet meer goed kan kauwen, het eten niet meer weg kan krijgen of zich telkens verslikt. Eten en drinken worden dan vaak bezigheden waar men tegenop gaat zien in plaats van een gezellige gebeurtenis. 15 tot 45 procent van de 60-plussers heeft een slikstoornis, bij dementie heeft zelfs >60 procent last van slikproblemen. Slikproblemen kunnen verstrijkende gevolgen hebben, van gewichtsverlies en ondervoeding tot een longontsteking. Tijdens de workshop krijg je inzichten in slikproblematiek en concrete handvatten om ermee aan de slag te gaan.
Sabine Boerjan, logopedist, projectleider regionaal Expertisecentrum Dementie Paradox (Oost Vlaanderen) en auteur boek 'Als eten een zorg wordt'
|
W
2
.2 Het belang van goede mondzorg
Het belang van goede mondzorg
Het geven van goede mondzorg bij zorgafhankelijke ouderen met dementie wordt nog wel eens niet gedaan, zeker als diegene afwerend gedrag vertoont. En dit terwijl slechte mondzorg indirect tot de dood kan leiden! Ontstekingen in de mond kunnen leiden tot een longontsteking. Ook kan slechte mondzorg leiden tot voedingstekort en ondervoeding. Het verliezen van tanden en kiezen vermindert bovendien het kauwvermogen en daarmee ook de aanmaak van speeksel. Steeds meer ouderen behouden tot op hoge leeftijd hun eigen tanden en kiezen. Tijdens deze sessie leer je niet alleen over het belang van goede mondzorg, maar krijg je ook handvatten hoe dit daadwerkelijk in de praktijk toe te passen.
Dr. Gert-Jan van der Putten, specialist ouderengeneeskunde Amaris Zorggroep en onderzoeker Radboudumc
|
W
1
.3 De werking van de neus en de invloed van geur
De werking van de neus bij mensen met dementie en de invloed van geur
Wist je dat de werking van de neus sinds kort één van de aspecten is die betrokken wordt bij de diagnosestelling of iemand al dan niet dementie heeft? Over de relatie dementie en de werking van onze reuk wordt steeds meer bekend. Zo is er zowel onderzoek gedaan naar de ontwikkeling van de reuk bij Alzheimer en Frontotemporale dementie. Conclusie: het reukvermogen, een belangrijk zintuig in het dagelijks leven, verschilt per soort dementie. Persoons- en gedragsverandering als gevolg van een veranderende werking van de neus, wat kan je met dit gegeven als zorgverlener? En hoe kunnen wij (etens)geuren meer benutten in de dagelijkse zorg?
Dr. Sanne Boesveldt, onderzoeker afdeling Humane voeding Wageningen UR
|
W
2
.3 Wisselwerking tussen voeding en medicatie
Wisselwerking tussen voeding en medicatie - Doe jij pillen in de yoghurt?
Voeding en geneesmiddelen kunnen elkaar op diverse manieren beïnvloeden. Steeds vaker blijkt dat een goede combinatie van dieet en geneesmiddelen complexe aandoeningen beter verhelpt dan alleen het toedienen van een medicijn. Maar aan de andere kant kan het eten of drinken van bepaald voedsel ook voor meer of minder ernstige bijwerkingen van een medicijn zorgen. Zo is doorgaans bekend dat grapefruitsap een negatieve werking heeft op sommige antidepressiva. Maar er is meer. Wist je ook dat het mengen van medicatie met zoiets als yoghurt de werking van sommige geneesmiddel teniet kan doen? In deze sessie gaan we heel praktijkgericht kijken naar welke invloed voeding heeft op medicijnen. Welke medicijnen hebben bijvoorbeeld invloed hebben op de eetlust? En hoe zou je voeding in kunnen zetten ter ondersteuning van medicatie?
Prof. dr. Renger Witkamp, hoogleraar Voeding en farmacologie Wageningen UR
|
W
1
.4 (Onder-)Voeding, vitaliteit en bewegen
(vol)
(Onder-)Voeding, vitaliteit en bewegen
Voeding en bewegen zijn twee belangrijke factoren als het gaat om het remmen van het dementieproces. Naarmate we ouder worden verliezen we spiermassa en neemt de mobiliteit af. Voor het in stand houden van spiermassa is bewegen belangrijk. Voeding speelt daarbij een essentiële rol. Voor een meer actieve leefstijl heeft ook het brein behoefte aan gezonde voeding. Onze hersenen wegen gemiddeld 1,5 kilo maar verbruiken een kwart van onze totale energie. Hoe zorgt bewegen ervoor dat iemand trek krijgt en welke voeding is essentieel voor een actieve leefstijl. Kortom hoe krijgen we bewegen en voeding in goede balans? Een sessie over vitaliteit en gezonde voeding voor een meer actieve en gezonde leefstijl bij mensen met dementie.
Sandra van Loenen, diëtist PG, somatiek en revalidatie Norschoten en
Olga Commandeur, oud olympisch sportster en vitaliteitscoach voor meer bewegen door en voor senioren
|
2
.4 Zorgverlener als maaltijdcoach - Kunst van het verleiden
(vol)
Deze sessie is vol en wordt helaas niet opnieuw aangeboden.
Zorgverlener als maaltijdcoach - Kunst van het verleiden
Er zijn voedingsproblemen die samenhangen met de symptomen van dementie. Mensen vergeten te eten of vergeten dat ze al gegeten hebben. We zien ook mensen die het bestek niet meer als eetgerei herkennen en bijvoorbeeld met de handen gaan eten. Hoe verleiden wij mensen met dementie om toch te blijven eten? Wat kan je hen weer aanleren en hoe werkt dat? Dergelijke interventies vergen kennis, maar ook bewustmaking van hoe je daar met je team en met de familie naar kijkt. Om dit te bereiken wordt in België sinds kort gewerkt met maaltijdcoaches.
Sabine Boerjan, logopedist, projectleider regionaal Expertisecentrum Dementie Paradox (Oost Vlaanderen) en auteur boek 'Als eten een zorg wordt' en
Daphne Mensink, zorginnovatiebureau DAZ, trainer in lerend vermogen van mensen met dementie
|
I
1
.5 Eten en drinken en langer zelfstandig thuis
Eten en drinken en langer zelfstandig thuis
De komende jaren zullen mensen met dementie steeds langer thuis blijven wonen. Eten en drinken is een belangrijk onderwerp als het gaat om het ondersteunen van eigen regie, langer zelfstandig en actief blijven. Hoe kunnen we eten tot een waardevolle en sociale activiteit maken en wat te doen als eten en drinken thuis een probleem wordt? Welke rol pak jij als betrokken zorgprofessional en hoe kan je ook een partner, familie en mensen uit de buurt betrekken? Een inspiratiesessie waarin we samen op zoek gaan naar vernieuwende antwoorden op deze vragen.
Phyllis den Brok, auteur boek 'Meer eten minder zorg!' en adviseur eten en drinken in de zorg en
Ruud Dirkse, directeur zorginnovatiebureau DAZ, trainer, auteur van 4 boeken over dementie en nauw betrokken bij het nieuwe boek 'Kookboek bij dementie’
|
I
2
.5 Interdisciplinair samenwerken rond dagelijks eten en drinken
(vol)
Deze sessie is vol en wordt helaas niet opnieuw aangeboden.
Interdisciplinair samenwerken rond dagelijks eten en drinken
Eten is zoveel meer dan er alleen voor zorgen dat je in leven blijft. De maaltijd is een gratis oefentuin voor een zinvolle daginvulling, met mensen omgaan en om allerlei aspecten in zelfredzaamheid te borgen. Door eten en drinken op een andere manier in te zetten kunnen mensen met dementie meer eigen regie behouden, actiever blijven en zullen zij minder een beroep doen op de zorg. Dit vraagt echter wel een interdisciplinaire aanpak en waarbij zorgprofessionals, diëtisten, logopedisten, fysiotherapeuten en familie hun kennis en ervaringen moeten bundelen. Zowel op het vlak van nutriënten (voedingsstoffen), het medisch dossier en de voorkeuren van de bewoner. Maar hoe pak je dit praktisch aan? En hoe kan je komen tot een plan van aanpak als onderdeel van het zorgleefplan?
Phyllis den Brok, auteur boek 'Meer eten minder zorg!' en adviseur eten en drinken in de zorg
|
1
.6 Hapklaar beetgaar - Soft Fingerfood
(vol)
Deze sessie is vol en wordt helaas niet opnieuw aangeboden.
Hapklaar beetgaar - Soft Fingerfood
In woonzorgcentrum Maria Rustoord Ingelmunster (België) zochten medewerkers, in samenspraak met de bewoners, naar een aantrekkelijk en smakelijk alternatief voor de gemixte maaltijden. Met hun ‘soft fingerfood’ maakt het woonzorgcentrum nu dagelijks kleine hapjes als lunch die met de handen kunnen gegeten worden en tegelijk zacht zijn van structuur. Eind 2015 bundelde Maria Rustoord alle bevindingen en recepten in het boekje ‘Hapklaar-Beetgaar. Recepten voor soft fingerfood.’. Graag vertellen de auteurs, beide logopedisten, meer over het concept, hun zoektocht naar de ideale recepten en de positieve impact die deze maaltijden hebben op mensen met een dementie.
Liesbeth Dewulf, logopediste en
Els Verraest, stafmedewerker zorg en logopediste WZC Maria Rustoord (België) beide auteur boek 'Hapklaar - Beetgaar' over Fingerfood
|
E
2
.6 Zelfregie - De keerzijde van eten en drinken - Ervaar het zelf
(vol)
Zelfregie - De keerzijde van eten en drinken - Ervaar het zelf
Wat gebeurt er met je wanneer je afhankelijk bent van zorg en niet meer zelfstandig kunt eten en drinken? Als je de regie niet meer in handen hebt? Als er tijdens de maaltijd niet mét maar óver je wordt gepraat? Wat ervaar je als je niet (meer) in staat bent om gewoon te zeggen wat je wilt eten en hoe? Tijdens deze ervaringssessie kruip je in de huid van een bewoner en ga je op zoek naar je eigen grenzen als je de regie rond eten en drinken verliest. Word je boos of juist heel stil? Wat betekent dit voor jouw bewoners/cliënten die in deze positie verkeren? En wat vraagt dit van jou als zorgverlener?
Lieke Dubois, eigenaar en trainer i.s.m. haar team van De Keerzijde
|
C
1
.7 Eten en drinken afstemmen op de bewoners
Eten en drinken afstemmen op de bewoners
'Het blijft mijn leven' is een belangrijk motto van Zorggroep Zuid-Gelderland. Hoe geef je eten en drinken in de dagelijkse zorg handen en voeten? Bij ZZG heeft men methodes ontwikkeld om achter de eetgewoontes maar ook achter de eetwensen van bewoners te komen. Ook is men op diverse manieren bezig met de rol van verzorgenden ten aanzien van de omgang met de gewoontes en wensen van bewoners. Kortom, een praktische sessie over de dagelijkse zorgpraktijk.
Marion Brouwer, adviseur welzijn ZZG zorggroep
|
W
2
.7 Lerend vermogen bij zelf koken
Lerend vermogen bij zelf koken
In veel woongroepen voor kleinschalig wonen wordt in de huiskamer zelf gekookt. Maar wie doet dat eigenlijk? Zijn dat één of meer bewoners met ondersteuning van een verzorgende? Of is het andersom, een verzorgende met een beetje hulp van één of meer bewoners? Beide voorbeelden komen we tegen in de dagelijkse praktijk. Koken en eten zijn sociale activiteiten. Bewoners hier een zo groot mogelijke rol bij geven heeft vele positieve gevolgen. Zo biedt samen koken een zinvolle activiteit en stimuleert het bovendien de eetlust van de bewoners. Sommige vaardigheden, die van belang zijn voor het koken, zijn bewoners door de dementie kwijt. Hoe kan je die weer aanleren? Hoe kan je de bewoners betrekken bij het koken? En wat is de rol van zorgverleners, vrijwilligers en familie bij dit proces?
Ruud Dirkse, directeur zorginnovatiebureau DAZ , trainer en auteur van het boek '(Op)nieuw geleerd, oud gedaan' over het lerend vermogen van mensen met dementie
|
E
1
.8 Zelfregie - De keerzijde van eten en drinken - Ervaar het zelf
Zelfregie - De keerzijde van eten en drinken - Ervaar het zelf
Wat gebeurt er met je wanneer je afhankelijk bent van zorg en niet meer zelfstandig kunt eten en drinken? Als je de regie niet meer in handen hebt? Als er tijdens de maaltijd niet mét maar óver je wordt gepraat? Wat ervaar je als je niet (meer) in staat bent om gewoon te zeggen wat je wilt eten en hoe? Tijdens deze ervaringssessie kruip je in de huid van een bewoner en ga je op zoek naar je eigen grenzen als je de regie rond eten en drinken verliest. Word je boos of juist heel stil? Wat betekent dit voor jouw bewoners/cliënten die in deze positie verkeren? En wat vraagt dit van jou als zorgverlener?
Lieke Dubois, eigenaar en trainer i.s.m. haar team van De Keerzijde
|
C
2
.8 Eten en drinken afstemmen op de bewoners
Eten en drinken afstemmen op de bewoners
'Het blijft mijn leven' is een belangrijk motto van Zorggroep Zuid-Gelderland. Hoe geef je eten en drinken in de dagelijkse zorg handen en voeten? Bij ZZG heeft men methodes ontwikkeld om achter de eetgewoontes maar ook achter de eetwensen van bewoners te komen. Ook is men op diverse manieren bezig met de rol van verzorgenden ten aanzien van de omgang met de gewoontes en wensen van bewoners. Kortom, een praktische sessie over de dagelijkse zorgpraktijk.
Marion Brouwer, adviseur welzijn ZZG zorggroep
|
W
1
.9 Wisselwerking tussen voeding en medicatie
Wisselwerking tussen voeding en medicatie - Doe jij pillen in de yoghurt?
Voeding en geneesmiddelen kunnen elkaar op diverse manieren beïnvloeden. Steeds vaker blijkt dat een goede combinatie van dieet en geneesmiddelen complexe aandoeningen beter verhelpt dan alleen het toedienen van een medicijn. Maar aan de andere kant kan het eten of drinken van bepaald voedsel ook voor meer of minder ernstige bijwerkingen van een medicijn zorgen. Zo is doorgaans bekend dat grapefruitsap een negatieve werking heeft op sommige antidepressiva. Maar er is meer. Wist je ook dat het mengen van medicatie met zoiets als yoghurt de werking van sommige geneesmiddel teniet kan doen? In deze sessie gaan we heel praktijkgericht kijken naar welke invloed voeding heeft op medicijnen. Welke medicijnen hebben bijvoorbeeld invloed hebben op de eetlust? En hoe zou je voeding in kunnen zetten ter ondersteuning van medicatie?
Prof. dr. Renger Witkamp, hoogleraar Voeding en farmacologie Wageningen UR
|
W
2
.9 Voeding en de werking van het geheugen
Voeding en de werking van het geheugen - Goede voeding om te 'onthouden'
Ons brein is één van onze belangrijkste organen. Onze hersenen sturen immers vele andere lichaamsfuncties aan. Ook ons geheugen, karakter en gedrag wordt geregeld door onze hersenen. Daarom is dementie zo'n veelomvattend en ingrijpend proces. Maar wat is nu eigenlijk de relatie tussen voeding en de werking van de hersenen? Kunnen bepaalde voedingsstoffen de werking van het geheugen beïnvloeden? Wat kunnen we concluderen uit onderzoeken over de relatie voeding, de werking van de hersenen en cognitieve achteruitgang? Hoe wordt dergelijk onderzoek eigenlijk uitgevoerd en op welke gebieden is behoefte aan nader onderzoek?
Dr. ir. Ondine van de Rest, onderzoeker afdeling Humane voeding Wageningen UR
|
Op 21 november j.l. organiseerden wij de 10e editie van het Landelijk Congres Moderne Dementiezorg. Dit jaar met als thema Voeding en Dementie. 
