Dementie komt vaak voor bij mensen met een verstandelijke beperking. Al op vroege leeftijd kunnen zij hiermee in aanraking komen. Hoe kun je dementie bij deze groep herkennen? Sommige symptomen kunnen namelijk ook duiden op andere problemen, variërend van een delier tot zelfs gehoorproblemen. En als het dementie is, hoe kun je hier dan als zorgverlener op een goede manier mee omgaan? Tijdens deze workshop leert u symptomen van dementie te herkennen en krijgt u aan de hand van een praktijkvoorbeeld handvatten hoe hier als zorgverlener mee om te gaan.
Marian Maaskant, onderzoekscoördinator Stafgroep Kwaliteit & Innovatie Stichting Pergamijn en
Karen van de Weijer, gedragsdeskundige/orthopedagoog expertisecentrum Philadelphia Zorg

De omgeving heeft grote invloed op gedrag van kwetsbare ouderen met een verstandelijke beperking [en dementie]. Dit gedrag is positief te beïnvloeden door praktische ingrepen in de inrichting van binnen- en buitenruimten. Daarbij is de wijze waarop zorgverleners en partners de dagelijkse activiteiten vormgeven en een goede bejegening essentieel. In de workshop leert u wat u zelf kunt doen om, met gebruik van de omgeving, de zorg beter af te stemmen op de bewoners.
Miranda Huiberts, orthopedagoog Esdégé-Reigersdaal en
Sylvia de Koning, brein omgevingsvormgever Breincollectief

Mensen met een (licht) verstandelijke beperking kampen vaak met psychische problemen. Zeker bij het ouder worden hebben zij meer moeite om zich aan te passen aan veranderende situaties en kunnen overvraagd worden door hun omgeving. Dit kan leiden tot onbegrepen gedrag. GGZ Eindhoven is gestart met een therapiegroep gebaseerd op oplossingsgerichte strategieën, waar cliënten leren hun sterke kanten en hulpbronnen beter te benutten. Tijdens deze workshop leert u meer over deze dubbelproblematiek èn de mogelijkheden die je als zorgverlener hebt om deze cliëntgroep te begeleiden.
Rianne Meeusen, GZ-psycholoog en orthopedagoog GGzE

Depressie en angst komen vaker voor bij ouderen met een verstandelijke beperking. Zij kunnen minder goed omgaan met ingrijpende gebeurtenissen, zoals achteruitgang van mobiliteit, verandering van begeleider of ziekte van zichzelf of een naaste. Depressie en angst worden niet altijd herkend en daardoor  onvoldoende behandeld. Daarnaast is het soms lastig om het onderscheid tussen depressie en dementie te maken. Tijdens deze workshop leert u depressie en angst te herkennen en krijgt u handvatten hoe te handelen.
Heidi Hermans, gedragskundige Amarant

Gehoor- en visusproblemen komen bij ouderen met een verstandelijke beperking aanzienlijk vaker en sneller voor. Deze problemen zijn moeilijk te herkennen, mede omdat deze cliëntgroep vaak moeite heeft aan te geven wat hun klachten zijn. Helemaal als mensen zowel gehoor als visusproblemen hebben. Men geeft echter wel signalen af, vaak middels onbegrepen gedrag. Deze workshop leert u meer over het diagnostiseren en (h)erkennen van zintuiglijke problemen, maar geeft u vooral handvatten uw cliënten hierin goed te kunnen begeleiden.
Rianne Vermeulen, ambulant begeleidster Bartimeus en
Noor van Iersel, audioloog Kentalis

Ruim de helft van de ouderen met een verstandelijke beperking heeft matig tot ernstige slikproblemen. Slikproblemen worden vaak niet herkend, maar kunnen zeer ernstige gevolgen hebben, zoals een longontsteking of voedsel dat klem komt te zitten met mogelijk overlijden tot gevolg. Goede screening en diagnostiek zijn dus essentieel. Zo kan er bijvoorbeeld al veel gesignaleerd worden door observatie tijdens de maaltijd. Deze interactieve workshop gaat in op het signaleren van slikproblemen en geeft u veel praktische handvatten om het risico op verslikken zo klein mogelijk te krijgen.
Yvonne Verstappen, logopediste Amarant

Zowel in de reguliere ouderenzorg als in de zorg voor ouderen met een verstandelijke beperking is vallen een veel voorkomend probleem. Verschil is, dat ouderen met een verstandelijke beperking al op jongere leeftijd vaker vallen en dat de gevolgen hiervan ernstiger zijn. Valpreventie is dus belangrijk. Gemiva-SVG Groep heeft een valrisico-inventarisatielijst ontwikkeld. Met videomateriaal en praktische oefeningen aan de hand van deze lijst, leert u om de risico’s op vallen te beperken.
Steven Kalkman, coördinator Centrum Kennis en Leren en fysiotherapeut Gemiva-SVG Groep

Lichamelijke activiteit en fitheid zijn een voorwaarde om gezond te blijven en langer goed te participeren in het dagelijkse leven. Ouderen met een verstandelijke beperking bewegen minder dan gemiddeld en zijn ook minder fit. Het is dus belangrijk om ouderen te motiveren zoveel mogelijk te bewegen en om beweegactiviteiten in en rondom de woning op te bouwen, daarbij ook rekening houdend met mogelijk valrisico. Deze workshop gaat in op zowel praktische als organisatorische randvoorwaarden om in uw eigen instelling  bewegingsprogramma’s te ontwikkelen en toe te passen.
Thessa Hilgenkamp, bewegingswetenschapper Erasmus Medisch Centrum en projectleider bewegingsstimulering Abrona

Zorgverleners staan soms met hun handen in het haar als het gaat om herkennen van pijn bij mensen met een verstandelijke beperking. Zij kunnen het meestal zelf niet aangeven. Pijnbeleving is daarbij afhankelijk van processen in de hersenen. Deze workshop gaat in op nieuwe wetenschappelijke inzichten en richtlijnen over pijn bij deze doelgroep. Maar u krijgt vooral praktische handvatten om pijn te kunnen herkennen, oorzaken te achterhalen en de pijn te verlichten.
Nanda de Knegt, onderzoeker afdeling Klinische Neuropsychologie VU Amsterdam en
Leendert Sneep, fysiotherapeut Ipse de Bruggen

Bij verliessituaties denken we vaak aan de dood. Mensen met een verstandelijke beperking ervaren óók het verdwijnen van bekende mensen en zaken uit hun leven, zonder dat ze begrijpen waarom en waarheen, als verlies. Somberheid, depressie, terugtrekken of moeilijk verstaanbaar gedrag kunnen het gevolg zijn. In deze workshop leert u om cliënten te begeleiden bij het verwerken van verlies. Ook krijgt u handvatten om verlies bespreekbaar te maken en slechtnieuwsgesprekken te voeren.
Hanneke van Bommel, speltherapeut en supervisor Severinus en
Marian Maaskant, onderzoekscoördinator Stafgroep Kwaliteit & Innovatie Stichting Pergamijn

Zorgverleners kunnen onzeker worden van het feit dat hun cliënten door het ouder worden veranderen. Hoe kun je tijdig signaleren en inspelen op gevoelens en uitingen van irritatie, boosheid, afweer, ontkenning of verdriet? Belangrijk hierbij is om echt contact te hebben met de cliënt. De belevingsgerichte bewonerbespreking helpt om door ervaringen uit te wisselen gezamenlijk de cliënt  goed te begeleiden. Tijdens deze workshop oefent u hier actief mee.
Cora van der Kooij, ontwikkelaar Feeling for Care en
Elke Weidner, gedragsdeskundige Philadelphia Zorg

Lichaamstaal zegt veel over het gedrag van mensen, zeker als communicatie en contact maken met anderen, door achterstand in sociaal emotionele ontwikkeling, niet vanzelfsprekend is. Emerging Body Language is het leren lezen en actief inzetten van lichaamstaal. Op die manier kun je inspelen op onbegrepen gedrag. Daarnaast is er tijdens deze workshop aandacht voor Shantala Speciale Zorg. Deze aanrakingsmethode kan gedrag preventief en positief beïnvloeden.
Marielle Swinkels, vaktherapeut Beeldend en consulent Emerging Body Language en
Marca van de Broek, bewegingstherapeut/docent landelijke opleiding Shantala Speciale Zorg ORO

De huidige maatschappij vraagt dat mensen zo lang mogelijk zelfstandig en autonoom kunnen leven. Voor (oudere) mensen met een verstandelijke beperking is dit niet altijd vanzelfsprekend. Zo kunnen zij niet altijd moeilijke (medische) beslissingen nemen. Waar ligt de grens tussen autonomie en (deels) juridisch wilsonbekwaam en hoe vertaal je dat naar de praktijk? Wie neemt beslissingen over zaken als zorg en ondersteuning? Hoe ga je om met weerstand of meningsverschillen tussen betrokkenen? Tijdens deze actieve workshop gaat u aan de hand van praktijkvoorbeelden op zoek naar antwoorden.
Brenda Frederiks, universitair docent gezondheidsrecht EMGO/VU medisch centrum en
Willem Lemmens, gedragsdeskundige Lunetzorg

ICT en domotica krijgen een steeds grotere plek in de zorg. Philadelphia, zorgorganisatie voor mensen met een verstandelijke beperking zoekt bottum-up naar oplossingen voor problemen die zich voordoen in de zorg met behulp van ICT. Dit leidt tot soms verrassend eenvoudige en laagdrempelige oplossingen. Bv dat immobiele cliënten via beeldschermen toch kunnen deelnemen aan activiteitenprogramma’s op afstand. Aan de hand van filmmateriaal wordt u meegenomen in een reeks van inspirerende technische ICT en domotica oplossingen.
Annelies Baak, projectleider afdeling I&A Philadelphia Zorg

Oudere mensen met een verstandelijke beperking beschikken vaak niet over een uitgebreid netwerk. Zij hebben zelf geen kinderen en ouders zijn zelf ook vaak kwetsbaar of leven in veel gevallen niet meer. Er wordt een groot beroep gedaan op zelfregie en eigen kracht. Hoe zorg je voor versterking van het netwerk en ondersteuning van de aanwezige mantelzorg? De Dementietafel is een plek om met alle betrokkenen te praten en ervaring uit te wisselen over het ouder worden en dementie in relatie tot mensen met een verstandelijke beperking. Dit is één van de mogelijkheden van netwerkversterking en mantelzorg ondersteuning die besproken wordt tijdens deze workshop.
Sandra Overbeek, projectleider Dementietafel, Ieder(in)/Buro Opaal en
Leni Willers, MEE consulent MEE West-Brabant